Wpisy w kategorii: Wiedza

Umowa Partnerstwa to najważniejszy dokument określający sposób wykorzystania środków pochodzących z funduszy unijnych. Obecnie procedowana Umowa Partnerstwa wyznacza wykorzystanie funduszy europejskich na perspektywę finansową 2021-2027 w obszarze dwóch polityk: polityki spójności orasz wspólnej polityki rybołówstwa. Każde państwo członkowskie zostało zobligowane do jej przygotowania, z uwzględnieniem zasady wielopoziomowego zarządzania. Umowa Partnerstwa stanowi dokument uwzględniający cele całej Unii Europejskiej, jak i cele naszego kraju określone w najważniejszych strategiach rozwojowych Polski.

W ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2021-2027 wyznaczono podstawowe cele polityki spójności, które będą miały swoje odzwierciedlenie w przedstawianej Komisji Europejskiej Umowie Partnerstwa:
Cel 1: Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa
Cel 2: Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa
Cel 3: Lepiej połączona Europa
Cel 4: Europa o silniejszym wymiarze społecznym
Cel 5: Europa bliżej obywateli
Cel 6: Łagodzenie skutków transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu

Cele polityki spójności

Umowa Partnerstwa w ramach poszczególnych celów polityki spójności przewiduje szczegółowy zakres wsparcia w ramach nowo nadchodzącej perspektywy finansowej. W ramach celu 1 konieczne jest zapewnienie większej produktywności polskiej gospodarki. Aktywność zostanie zatem skoncentrowana na prowadzeniu badań, wdrożeniu innowacji oraz implementowaniu najnowocześniejszych technologii. Poprzez działania m.in. w sferze cyfryzacji, inwestycji w B+R czy rozwoju innowacyjnych rozwiązań, w Polsce ma nastąpić znaczące wzmocnienie potencjału zarówno przedsiębiorstw, jak i administracji publicznej.

W ramach drugiego celu polityki: „Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa” Umowa Partnerstwa zakłada, że wspierane będą działania w obszarach efektywności energetycznej, wsparcia produkcji energii z OZE, inteligentnych rozwiązań z zakresu infrastruktury energetycznej czy gospodarki o obiegu zamkniętym.

W obrębie celu 3: „Lepiej połączona Europa” wspierane będą działania zmierzające do transformacji cyfrowej oraz zagwarantowania niskoemisyjnego transportu. Aktywność prowadzona będzie w obszarze zrównoważonej sieci transportowej oraz sieci szerokopasmowej.

Działania w ramach celu 4 dotyczyć będą budowy silnej gospodarki w wymiarze społecznym. Zatem koncentracja nastąpi w obszarach rynku pracy (m.in. równouprawnienie w zatrudnieniu, zwiększenie zatrudnienia osób bezrobotnych), kompetencji, kultury, integracji społecznej czy ochrony zdrowia.

Cel 5 „Europa bliżej obywateli” będzie ukierunkowany na zwiększenie powiązań funkcjonalnych obszarów wiejskich z miastami oraz realizacji strategii, których celem jest przeprowadzenie zmian strukturalnych na danym obszarze. W ramach celu 5 wykorzystywane będą m.in. instrumenty ZIT czy inne instrumenty terytorialne.

Działania w ramach celu 6 mają umożliwić zarówno regionom, jak i społeczeństwu łagodzenie skutków w związku z prowadzoną transformacją mającą na celu osiągnąć gospodarkę neutralną dla klimatu. Prowadzone będą zatem działania z zakresu rozwoju MŚP, podnoszenia wiedzy, działania podnoszące jakość powietrza czy ukierunkowane na przywrócenie użyteczności terenów pogórniczych i poprzemysłowych.

Środki finansowe

Polska w ramach polityki spójności ma otrzymać 66,4 mld euro. Dodatkowo w ramach Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji założono kolejne 3,5 mld euro.  Założenia Umowy Partnerstwa zakładają dwa poziomy realizowanych inwestycji: poziom krajowy i regionalny. Podział ten jest podobny do mechanizmu zastosowanego w już kończącej się perspektywy finansowej 2014-2020. Najwięcej środków w wysokości 20 536 mln euro zostanie przeznaczonych na cel 2 polityki spójności Bardziej Zielona Europa. Umowa Partnerstwa zakłada, że 40% otrzymanych środków dedykowane będzie programom regionalnym. Łączna pula  środków  przeznaczona na regionalne programy będzie wynosiła 28 420 mln euro.

Umowa Partnerstwa zakłada następującą alokację środków na programy:

• kontynuacja Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – 35,3 %  
• kontynuacja Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój – 11,2 %
• kontynuacja Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój – 6,0%
• kontynuacja Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa – 2,8%
• kontynuacja Programu Operacyjnego Polska Wschodnia – 3,5 %
• kontynuacja Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa – 0,3%
• kontynuacja Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna – 0,8%

Formy wsparcia

Umowa Partnerstwa zakłada dwie podstawowe formy wsparcia. Jedną z nich jest bezzwrotna dotacja,. Stosowana ma być w projektach, które nie będą generowały dochodu. Drugą formą wsparcia jest pomoc zwrotna. Pomoc zwrotną będzie można uzyskać na finansowanie projektów zakładających zwrot z danej inwestycji. Pomoc zwrotna będzie udzielana w formie pożyczek, poręczeń czy gwarancji i będzie obejmowała inwestycje w obszarach m.in. innowacyjności czy energetyki.

Programy

Założenia Umowy Partnerstwa dotyczące programów są kontynuacją działań prowadzonych w mijającej perspektywie 2014-2020. Nowością programową będzie program finansowany ze środków Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.  Każdy program dedykowany będzie poszczególnym obszarom i celom polityki spójności. Zatem zakłada się utworzenie programów ukierunkowanych na infrastrukturę i środowisko, badania, rozwój i innowacyjność, rozwój kapitału ludzkiego, rozwój cyfrowy, rozwój Polski Wschodniej, pomoc najbardziej potrzebującym. Oprócz programów krajowych, w ramach poszczególnych regionów będzie funkcjonowało 16 programów regionalnych opracowanych w oparciu o strategie rozwoju danego województwa. Programy regionalne będą obejmowały inwestycje m.in. w obszarze B+R, rozwoju OZE, efektywności energetycznej czy wsparcia MŚP.

Przyjęcie projektu Umowy Partnerstwa przez Radę Ministrów nastąpiło w dniu 30 listopada 2021 r. Obecnie trwają finalne rozmowy i negocjacje z Komisją Europejską dotyczące zatwierdzenia dokumentu.

W ramach unijnej perspektywy budżetowej na lata 2021–2027 z funduszy strukturalnych oraz dodatkowo Funduszu Odbudowy do polskich przedsiębiorców trafi kilkadziesiąt miliardów euro. Znaczna część tych środków przeznaczona zostanie na wsparcie projektów inwestycyjnych oraz badawczo-rozwojowych. W artykule przedstawiono syntetycznie źródła współfinansowania tego typu przedsięwzięć oraz planowany zakres wsparcia w tym obszarze w nowym okresie programowania środków UE.

Pod koniec marca br. wszystkie projekty programów krajowych i regionalnych na lata 2021-2027 trafiły już do Komisji Europejskiej, co rozpoczęło formalnie proces negocjacyjny. Komisja Europejska po przeprowadzeniu negocjacji danego programu ma cztery miesiące na wydanie decyzji zatwierdzającej. Mając na uwadze powyższe, uruchomienia pierwszych naborów z programów na lata 2021-2027 należy spodziewać się najwcześniej w IV kwartale br. Przedsiębiorcy planujący przedsięwzięcia inwestycyjne lub badawcze będą mogli ubiegać się o wsparcie przede wszystkim w ramach programu krajowego Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), Krajowego Planu Odbudowy (KPO), programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) oraz programów regionalnych wszystkich 16 województw.

Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG)

Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) stanowi kontynuację Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR) i będzie głównym źródłem współfinansowania przedsięwzięć innowacyjnych i badawczo-rozwojowych przedsiębiorstw na poziomie ogólnokrajowym. Zasadniczą nowością programową FENG będzie wsparcie w formie modułowej, dostosowanej do potrzeb przedsiębiorców. Każdy projekt będzie musiał obowiązkowo składać się z modułu „Prace B+R” lub modułu „Wdrożenie innowacji”. Dodatkowo wybrany moduł obowiązkowy będzie mógł zostać uzupełniony o moduły fakultatywne, w tym moduł „Cyfryzacja”, moduł „Zazielenienie przedsiębiorstw”, moduł „Internacjonalizacja” czy też moduł „Kompetencje”. Ponadto w programie FENG planowana jest kontynuacja Kredytu na innowacje technologiczne wspierającego projekty dotyczące wdrożenia wyników prac B+R, a także uruchomienie Kredytu ekologicznego oraz dalsze wspieranie internacjonalizacji przedsiębiorstw. Łączna alokacja programu FENG to aż 7,9 mld euro.

Krajowy Plan Odbudowy (KPO)

W celu minimalizacji negatywnych skutków pandemii COVID-19 wspólnota europejska utworzyła Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Aby sięgnąć po te fundusze w Polsce opracowano Krajowy Plan Odbudowy (KPO), określający niezbędne reformy i inwestycje. Część środków z KPO przeznaczona zostanie na wsparcie odbudowy gospodarki. W ramach Krajowego Planu Odbudowy przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o wsparcie na dywersyfikację działalności, robotyzację i cyfryzację, wdrażanie rozwiązań z obszaru gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) oraz doposażenie technologiczne umożliwiające pracę w trybie zdalnym. Oczekiwanie na zatwierdzenie polskiego KPO ma obecnie wymiar polityczny. Według najnowszych doniesień medialnych z Brukseli, akceptacji tego instrumentu przez Komisję Europejską można spodziewać się już prawdopodobnie w najbliższych tygodniach. W ramach KPO do przedsiębiorców na ww. inwestycje trafi ponad 2,5 mld euro.

Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej

Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej ukierunkowany jest na dodatkowe wsparcie rozwoju województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, warmińsko-mazurskiego oraz świętokrzyskiego. Istotną zmianą w stosunku do programu na lata 2014-2020 jest włączenie do makroregionu Polski Wschodniej regionu mazowieckiego regionalnego (województwo mazowieckie z wyłączeniem Warszawy i powiatów ościennych). W programie wspierany będzie rozwój start-up’ów, wzornictwo przemysłowe, automatyzacja i robotyzacja oraz transformacja modeli biznesowych w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Łącznie na przedsiębiorczość i innowacje przewidziano w tym programie pulę środków w wysokości 500 mln euro.

Programy regionalne 2021-2027

Przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o wsparcie na inwestycje oraz badania i rozwój również w ramach programów regionalnych poszczególnych województw. Przedsięwzięcia podlegające współfinansowaniu w programach regionalnych to przede wszystkim projekty badawczo-rozwojowe, projekty dotyczące wdrożenia innowacji, projekty ekologiczne związane z gospodarką obiegu zamkniętego (GOZ) oraz odnawialnymi źródłami energii (OZE), a także cyfryzacja i robotyzacja oraz internacjonalizacja. W niektórych województwach przewidziano również wsparcie modułowe, analogiczne do programu FENG. Warto zaznaczyć, że w programach regionalnych bezzwrotne dotacje ograniczone zostaną wyłącznie do przedsięwzięć wysokiego ryzyka tj. projektów B+R, projektów innowacyjnych i dotyczących GOZ. Pozostałe inwestycje wspierane będą raczej w postaci instrumentów zwrotnych lub mieszanych.

Powyższy katalog nie jest oczywiście zamknięty, stanowi natomiast zbiór najistotniejszych programów ukierunkowanych na wsparcie inwestycji oraz badań i rozwoju polskich przedsiębiorców w nadchodzącej perspektywie finansowej UE na lata 2021-2027. Przedsiębiorstwa będą mogły korzystać także z takich instrumentów jak m.in. programy europejskie (Horyzont, Kreatywna Europa) czy Fundusz Sprawiedliwej Transformacji. Obecnie uruchamiane są także dodatkowe nabory w związku z zasileniem budżetu na lata 2014-2020 środkami z REACT-EU. O dostępnych jeszcze w tym roku możliwościach wsparcia piszemy w artykule opublikowanym w marcu. Na pierwsze konkursy dotacyjne z perspektywy 2021-2027 trzeba będzie natomiast jeszcze cierpliwie poczekać, prawdopodobnie do IV kwartału 2022 r.

Przedsiębiorcy chcąc rozwijać swoją działalność mogą korzystać z różnych form wsparcia w obszarze dotacyjnym. Oprócz Funduszy Europejskich, dla polskich firm dostępne są także takie źródła współfinansowania jak Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) czy Norweski Mechanizm Finansowy (NMF). Zamówienia realizowane w ramach tych mechanizmów finansowych muszą być zgodne z adekwatnymi wytycznymi. W artykule przedstawiono podstawowe różnice dotyczące procedur realizacji zamówień i stosowania zasad konkurencyjnych w tego typu projektach względem przepisów znanych beneficjentom z funduszy unijnych.

Czym jest Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy (NMF)?

Wymienione mechanizmy finansowe są formą bezzwrotnej pomocy przyznawanej przez Islandię, Norwegię i Liechtenstein nowym członkom Unii Europejskiej. Korzyści z tego rozwiązania są obustronne – w zamian za udzielone wsparcie finansowe państwa-darczyńcy mogą korzystać z dostępu do rynku wewnętrznego UE, mimo, że nie są jego członkami. Podstawowym celem Funduszy Norweskich i Funduszy EOG jest dążenie do zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie EOG oraz budowanie i wzmacnianie relacji pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem.

Zamówienia w ramach EOG i NMF – różnice w procedurach konkurencyjnych względem zasad znanych z funduszy UE

Podmioty, które otrzymały dotacje z EOG lub NMF, podobnie jak w przypadku funduszy pochodzących z Unii Europejskiej, muszą liczyć się z szeregiem zasad dotyczących realizacji dofinansowanego przedsięwzięcia, w tym zamówień w projekcie. W tym celu stworzone zostały m.in. Wytyczne w zakresie udzielania zamówień w ramach Mechanizmu Finansowego EOG na lata 2014-2021 oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021. Dokument ten reguluje metody i sposoby udzielania zamówień. Główną procedurą (poza Prawem Zamówień Publicznych) jest zasada konkurencyjności, która może być już znana beneficjentom projektów dofinansowanych z funduszy UE. Należy jednak zwrócić uwagę, że są pewne różnice między zasadą konkurencyjności obowiązującą w NMF i EOG, a tą opisaną w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020. Dalej w artykule omówiono najbardziej znaczące i charakterystyczne rozbieżności.

Możliwość wskazania cech odnoszących się do określonego (konkretnego) procesu

Wytyczne obowiązujące w EOG i NMF umożliwiają wskazanie w opisie przedmiotu zamówienia cech, które mogą odnosić się m.in. do określonego procesu, metody produkcji, realizacji wymaganych dostaw, usług lub robót budowlanych – pod warunkiem, że są one związane z przedmiotem zamówienia oraz proporcjonalne do jego wartości i celów. Nie oznacza to jednak możliwości zawężania konkurencyjności; tu zasady są spójne z wytycznymi Funduszy Europejskich, które określają kiedy i na jakich zasadach można wskazać źródło danego zamówienia.

Konieczność ustalenia w opisie przedmiotu zamówienia kryteriów stosowanych w celu oceny równoważności

W ramach zasady konkurencyjności obowiązującej w EOG i NMF, w przypadku dopuszczenia stosowania rozwiązań alternatywnych, w opisie przedmiotu zamówienia należy ustalić kryteria stosowane w celu oceny równoważności. W przypadku procedur znanych z funduszy UE nie ma takiego wymagania i to na oferencie ciąży obowiązek udowodnienia w swojej ofercie, że proponowane rozwiązania w równoważnym stopniu spełniają wymagania określone w zapytaniu ofertowym.

Możliwość stosowania kryteriów oceny odnoszących się do właściwości wykonawcy

W wytycznych dotyczących zamówień w ramach EOG i NMF w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie kryteriów oceny oferty odnoszących się do właściwości wykonawcy. Musi to zostać jednak usankcjonowane przez instytucję będącą stroną umowy o dofinansowanie, która wskazuje jakie rodzaje zamówień mogą być objęte tego rodzaju wyłączeniem. W projektach dofinansowywanych z Unii Europejskiej dopuszcza się ocenę właściwości wykonawcy natomiast wyłącznie przy zamówieniach na usługi społeczne oraz o charakterze niepriorytetowym, w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

Obowiązek wskazania w ofercie, które informacje są objęte tajemnicą przedsiębiorstwa

Wytyczne dot. zamówień w Funduszach Norweskich i Funduszach Europejskiego Obszaru Gospodarczego zobowiązują zamawiającego do obligatoryjnego umieszczania w zapytaniach ofertowych informacji o konieczności wskazania przez oferentów w składanych przez nich ofertach tych kwestii, które objęte są tajemnicą przedsiębiorstwa. Wytyczne konkurencyjności w funduszach UE nie definiują takiego obowiązku.

Termin na złożenie oferty – brak warunku odnoszącego się do progów unijnych

Jedną z najistotniejszych różnic w zasadzie konkurencyjności między omawianymi funduszami jest termin na złożenie oferty w odpowiedzi na zapytanie ofertowe. W funduszach UE obowiązują następujące terminy:

• w przypadku dostaw i usług – co najmniej 7 dni,
• w przypadku robót budowlanych – co najmniej 14 dni,
• w przypadku zamówień o wartości szacunkowej równej lub przekraczającej progi unijne (tj. określone kwoty, po przekroczeniu których zaczyna obowiązywać ostrzejszy reżim udzielania zamówień) – co najmniej 30 dni.

W ramach funduszy EOG oraz NMF nie występuje natomiast warunek odnoszący się do progów unijnych. Oznacza to, że termin przyjmowania ofert będzie wynosił zawsze minimum 7 lub 14 dni, w zależności od rodzaju zamówienia.

Realizując projekty dofinansowane z zewnętrznych źródeł pomocy należy zawsze w pierwszej kolejności zapoznać się z obowiązującymi zasadami dla określonego funduszu. Warto na bieżąco śledzić komunikaty i aktualności, zwłaszcza w zakresie zamówień, gdyż wytyczne są regularnie aktualizowane lub dostosowywane. Zasady mogą się też różnić między poszczególnymi konkursami, dlatego trzeba stale identyfikować wszelkie rozbieżności i niuanse, które mogą mieć wpływ na realizacje projektu i rozliczenie dotacji. Kluczem do sukcesu i otrzymania pełnej kwoty przyznanego dofinansowania jest zawsze dogłębna i aktualna znajomość właściwych przepisów.

Źródła:

• Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 (Warszawa, 21 grudnia 2020 r.)
• Wytyczne w zakresie udzielania zamówień w ramach Mechanizmu Finansowegom EOG na lata 2014-2021 oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowegom na lata 2014-2021 (Warszawa, 2 września 2021 r.)
• Strona internetowa Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej poświęconej EOG i NMF na lata 2014-2021 (https://www.eog.gov.pl/strony/zapoznaj-sie-z-funduszami/cel-i-zasady-dzialania/) dostęp z 31.03.2022 r.

Tytułowym hasłem „nie musisz być Einsteinem” Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju zachęcają przedsiębiorców do ubiegania się o dotacje na projekty badawcze. Czy prace badawczo-rozwojowe zawsze związane są z prowadzeniem eksperymentów w laboratoriach? Jak wskazują eksperci, nawet drobna zmiana może być innowacją, która pozwoli na udoskonalenie firmy, produktu lub usługi. Każdy krok, który zbliża do opracowania nowych rozwiązań i innowacji, może być działalnością badawczą.

W ramach rozpoczynającej się w tym roku nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027 polscy przedsiębiorcy wciąż mają możliwość uzyskania znaczącego wsparcia finansowego w formie bezzwrotnych dotacji. Uwarunkowane jest to jednak naciskiem na prowadzenie projektów badawczych lub uwzględnieniem w projektach inwestycyjnych komponentu badawczo-rozwojowego (B+R), który stanowić będzie obligatoryjny element dla większości wniosków dotacyjnych. To właśnie projekty badawcze wiążą się z największym ryzykiem oraz niepewnością. Wsparcie w formie dotacji ma być zachętą do podjęcia tego ryzyka w celu stworzenia innowacyjnych rozwiązań przez polski sektor biznesu.

Skąd wiedzieć czy prowadzę prace B+R w przedsiębiorstwie?

Z analiz ekspertów wynika, że przedsiębiorcy często nie są świadomi, że prowadzą prace B+R, kojarząc proces badawczy z przełomowymi innowacjami opracowywanymi przy udziale zaawansowanej aparatury naukowej oraz naukowców. Według definicji pochodzącej z Podręcznika Frascati, działalność badawcza i rozwojowa obejmuje pracę twórczą podejmowaną w sposób metodyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz w celu tworzenia nowych zastosowań dla istniejącej wiedzy. Działania, które można określić mianem prac B+R, muszą być zatem nowatorskie, twórcze, nieprzewidywalne, metodyczne oraz, co bardzo ważne, możliwe do przeniesienia lub odtworzenia. W praktyce sprowadza się to jednak do szerokiego spektrum czynności, często nieodłącznie związanych z działalnością przedsiębiorstwa, jak na przykład udoskonalenia istniejących produktów lub technologii czy tworzenie prototypów, które podlegają ochronie patentowej czy też są zgłaszane jako wzory użytkowe i inne.

B+R, czyli prace nad opracowaniem lub rozwojem produktów i technologii

Zatrudnieni w firmach technolodzy na co dzień pracują nad udoskonaleniem produktów, a programiści w spółkach z branży IT tworzą nowe algorytmy, struktury danych, stosując m.in. metody sztucznej inteligencji i udostępniając użytkownikom nieznane dotąd funkcjonalności. Brak konieczności opracowania przez firmę nowych produktów także nie wyklucza prowadzenia działalności B+R w obszarze zmian technologicznych w procesie produkcyjnym. Prace związane z dostosowaniem parku maszynowego i opracowania nowych rozwiązań pozwalających na osiągnięcie zakładanej wydajności produkcji również mogą stanowić działalność B+R. Potencjał badawczy mają zarówno nowe produkty, które można włączyć do oferty firmy, jak również realizowane w firmie procesy technologiczne.

Poziomy gotowości technologicznej

Działalność B+R wyróżniamy także ze względu na poziom zaawansowania prac, który określany jest przez tzw. poziomy gotowości technologicznej (ang. TRL). Przy pomocy tej uniwersalnie stosowanej skali możemy zdefiniować badania podstawowe, badania przemysłowe i eksperymentalne prace rozwojowe.

Badania podstawowe

Białe kitle i laboratoria, które przedsiębiorcy często kojarzą z procesem badawczym, nierzadko dotyczą etapu badań podstawowych, czyli oryginalnych prac badawczych eksperymentalnych lub teoretycznych podejmowanych przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne. Co ważne, tego typu badania nie są finansowane przez programy dotacyjne skierowane do przedsiębiorstw.

Prace B+R z dotacją dla przedsiębiorców – badania przemysłowe

Dotacje przyznawane są przedsiębiorcom planującym prowadzić badania przemysłowe i/lub eksperymentalne prace rozwojowe, ponieważ są one bliższe celom biznesowym poprzez swój potencjał komercjalizacji. Badania przemysłowe mają na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, pozwalając na opracowanie nowych produktów, usług, technologii lub wprowadzenie znaczących ulepszeń do istniejących rozwiązań. Przez nową wiedzę należy rozumieć zagadnienia dotyczące technologii, materiałów, zjawisk, które są niedostępne w literaturze, bazach patentowych oraz niemożliwe do zakupienia i pozyskania ze środowiska branżowego lub naukowego. Badania przemysłowe odpowiadają za pierwsze wyniki prac laboratoryjnych, potwierdzenie założeń badawczych, czy też stworzenie pierwszych modeli docelowego rozwiązania. Są podstawą tworzenia innych produktów, technologii.

Prace B+R z dotacją dla przedsiębiorców – eksperymentalne prace rozwojowe

Drugim z rodzajów działalności B+R w przedsiębiorstwach współfinansowanym ze środków UE są tzw. eksperymentalne prace rozwojowe. Na etapie prac rozwojowych wykorzystuje się dostępną wiedzę uzyskaną w wyniku działalności badawczej oraz doświadczeń praktycznych i na jej podstawie tworzy nowe lub ulepszone produkty, usługi i procesy. Odnosi się to przede wszystkim do zwiększenia skali prowadzonych działań w stosunku do badań przemysłowych, przejście do testowania wypracowanych rozwiązań w środowisku zbliżonym do rzeczywistego oraz tworzenia kompletnych prototypów i linii pilotażowych lub demonstracyjnych. W ten sposób wiedza ogólna testowana jest pod kątem konkretnych zastosowań niezbędnych do pomyślnego zakończenia tego procesu twórczego. Prace rozwojowe charakteryzują się zatem znacząco wyższą gotowością technologiczną i wyczuwalnym potencjałem komercjalizacji. Z tego względu komponent odpowiadający eksperymentalnym pracom rozwojowym jest obligatoryjny w konkursach dotacyjnych skierowanych do przedsiębiorstw, których celem jest docelowo wdrożenie opracowanych rozwiązań.

Istotą każdego projektu badawczo-rozwojowego są nowe koncepcje lub pomysły, które wzbogacają istniejącą wiedzę z różnych obszarów. Przedsiębiorcom umożliwiają one nieprzerwany rozwój i budowanie przewagi konkurencyjnej opartej na innowacjach. Towarzyszące prowadzeniu badań ryzyko i niepewność będą rekompensowane poprzez dostęp do bezzwrotnych środków finansowych w formie dotacji. Budżety negocjowanych aktualnie programów krajowych i regionalnych, które znaczącą część środków przeznaczają na działalność B+R sektora biznesu, zachęcają do poszukiwania w działalności wyzwań badawczych. Dlatego też warto skorzystać z okazji i sięgnąć po dostępne fundusze, rozpoczynając poszukiwania potencjału badawczo-rozwojowego we własnej firmie i wśród własnych zasobów.

Od marca 2020 r. cała unijna gospodarka mierzy się z negatywnymi skutkami wybuchu pandemii COVID-19. W celu przeciwdziałania gospodarczym skutkom kryzysu wywołanego koronawirusem Komisja Europejska uruchomiła kompleksowy plan naprawczy REACT-EU. Część środków przyznanych Polsce dotyczy wsparcia dedykowanego dla przedsiębiorstw. Gdzie i na co będzie można pozyskać dotacje w ramach instrumentu REACT-EU? Odpowiedź znajdziesz w artykule.

Mechanizm alokacji środków REACT-EU i zakres wspieranych działań

Środki z instrumentu REACT-EU stanowią dodatkową alokację w ramach polityki spójności w perspektywie budżetowej 2014-2020. Łączny budżet tego instrumentu dla Polski wyniesie ok. 2 mld EUR. Zasoby finansowe mogą być przeznaczane w szczególności na wsparcie systemów opieki zdrowotnej oraz transformację ekologiczną i cyfrową. Podział alokacji budżetowej z REACT-EU różni się w zależności od potrzeb danego regionu. Warto zaznaczyć, że w część środków zostanie przyznana na wsparcie inwestycyjne dla MŚP.

REACT-EU lubelskie: dotacje na wsparcie przedsiębiorstw w zakresie energetyki

Dzięki zasileniu budżetu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 dodatkowymi środkami pochodzącymi z instrumentu REACT-EU Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości ogłosiła w ostatnich dniach stycznia nabór z Działania 15.1 Wsparcie przedsiębiorstw w zakresie energetyki. Celem Działania jest zielona transformacja lubelskiej gospodarki poprzez poprawę efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Wspierane przedsięwzięcia mogą dotyczyć w szczególności inwestycji w odnawialne źródła energii oraz kompleksowych termomodernizacji budynków. Nabór trwa od 28 lutego do 6 maja br. Alokacja przewidziana dla tego konkursu to łącznie aż około 90 mln PLN. Więcej o tym naborze przeczytasz w naszych aktualnościach.

REACT-EU łódzkie: wsparcie inwestycji w MŚP

Przedmiotem Działania XIII.1 REACT-EU dla przedsiębiorstw będzie wsparcie inwestycyjne MŚP, które odczuły negatywne skutki epidemii COVID-19. Obligatoryjnym wskaźnikiem uprawniającym do udziału w konkursie jest spadek obrotów w okresie 1 lipca – 31 grudnia 2020 r. w stosunku do 1 lipca – 31 grudnia 2019 r. co najmniej na poziomie 30%. Premiowane będą projekty uwzględniające rozwiązania cyfrowe oraz aspekty środowiskowe. W ramach projektu będzie można nabyć np. specjalistyczne oprogramowanie, technologie wykorzystujące technikę cyfrową czy rozwiązania dotyczące wzrostu efektywności energetycznej. Budżet naboru wynosi blisko 45 mln PLN. Obecnie nie są jeszcze znane informacje dotyczące terminu uruchomienia konkursu.

REACT-EU opolskie: wsparcie TIK w przedsiębiorstwach

Celem Działania 12.1 Wsparcie TIK w przedsiębiorstwach w ramach REACT-EU jest wsparcie wdrożenia technologii informacyjno-komunikacyjnych w przedsiębiorstwach. Wspierane będą w szczególności procesy informatyzacji wewnętrznej oraz rozwój współpracy między przedsiębiorstwami w oparciu o nowoczesne rozwiązania teleinformatyczne (B2B). Alokacja dla tego Działania wynosi niecałe 10 mln PLN. Szczegóły konkursu na ten moment nie są znane.

REACT-EU pomorskie: wsparcie dotacyjne dla MŚP

Przedmiotem Poddziałania 13.1.1. Mikro, Małe i Średnie Przedsiębiorstwa – REACT-EU – wsparcie dotacyjne jest zwiększenie poziomu inwestycji MŚP ukierunkowanych na odbudowywanie ich pozycji rynkowej, zwiększenie odporności i zdobywanie nowych przewag konkurencyjnych. Premiowane będą branże szczególnie dotknięte skutkami kryzysu koronawirusa oraz projekty dotyczące rozwiązań cyfrowych i ekologicznych. Wsparcie realizowane będzie w formule projektu grantowego. Wysokość grantu nie będzie mogła przekroczyć kwoty 200 tys. EUR na jednego przedsiębiorcę. Budżet konkursu wynosi około 45 mln PLN. Uruchomienie naboru nastąpi prawdopodobnie w III kwartale 2022 roku.

REACT-EU warmińsko-mazurskie: dotacje dla firm w celu uodpornienia na kryzysy epidemiczne

Dofinansowaniem w ramach Działania 13.1 Wytrzymałe MŚP objęte zostaną projekty przedsiębiorstw dotyczące przeciwdziałania ekonomicznym skutkom pandemii COVID-19 oraz budowania ich odporności na podobne kryzysy w przyszłości. Wsparcie zostanie udzielone projektom dotyczącym zakupu sprzętu/usług pod kątem zapewnienia ciągłości pracy i działalności. Przedmiotem inwestycji może być m.in. dostosowanie do pracy zdalnej, przebranżowienie czy wprowadzenie nowego produktu lub usługi. Zwiększone szanse na uzyskanie dotacji będą mieli przedsiębiorcy prowadzący działalność w branży dotkniętej skutkami epidemii COVID 19 lub objętej czasowym zakazem funkcjonowania oraz planujący wdrożenie rozwiązań cyfrowych. Alokacja dla Działania wynosi blisko 50 mln PLN. Trwają prace nad dokumentacją konkursową oraz ustaleniem terminu przeprowadzenia naboru.

Uruchomienie dodatkowych środków z instrumentu REACT-EU jest szczególnie istotne w kontekście trwającego obecnie okresu przejściowego między kolejnymi perspektywami budżetowymi. W oczekiwaniu na konkursy planowane w nowym okresie programowym na lata 2021-2027 dodatkowy zastrzyk budżetowy środkami z REACT-EU gwarantuje ciągłość wsparcia bezzwrotnego dla przedsiębiorstw. Z pewnością warto skorzystać z bogatej oferty dotacyjnej i wprowadzić zmiany w swoim przedsiębiorstwie tak, aby było bardziej odporne na kryzysy. Szczególnie wspierane w planowanych naborach rozwiązania ekologiczne i cyfrowe są również melodią przyszłości polskiej gospodarki.

Jeśli chcesz na bieżąco otrzymywać informacje o planowanych naborach w ramach mechanizmu REACT-EU oraz innych konkursach dotacyjnych – zapisz się do bezpłatnego monitoringu dotacji!

Artykuł opracowano na podstawie aktualnych Szczegółowych Opisów Osi Priorytetowych programów operacyjnych wszystkich województw w Polsce.

Pozyskałeś dotację i przygotowujesz się do rozpoczęcia realizacji swojego projektu? Jednym z kluczowych zadań, jakie stoją przed Tobą, będzie wybór wykonawców. Jeśli nie jesteś zobligowany do stosowania przepisów z zakresu Prawa Zamówień Publicznych, będziesz stosować procedury zgodne z zasadą konkurencyjności. Czy wiedziałeś, że przewidziano również takie sytuacje, w których możesz wybrać wykonawcę bez stosowania tych procedur?

Zakupy o wartości poniżej 20 000,00 zł netto

Jeżeli zamówienie, które planujesz zrealizować, nie przekroczy wartości 20 000,00 zł netto, możesz dokonać zakupu z wolnej ręki. Pamiętaj jednak, żeby przedtem należycie oszacować wartość rynkową zamówienia, na przykład pozyskując 3 oferty różnych wykonawców. Należy też upewnić się, że zamówienie nie łączy się z innymi zaplanowanymi w ramach projektu – jeśli w jednym przedziale czasu, jeden wykonawca może zrealizować zamówienia tożsame funkcjonalnie na wartość przekraczającą kwotę 20 000,00 zł, nie będziesz mógł skorzystać z wyłączenia ze stosowania zasady konkurencyjności.

Stosowanie uproszczonej metody rozliczania wydatków

Jedną z metod rozliczania projektów dofinansowywanych przez UE jest stosowanie uproszczonych form, takich jak przede wszystkim kwoty ryczałtowe. W przypadku tej metody transze dofinansowania nie są wypłacane w oparciu o zwrot rzeczywiście poniesionych kosztów, a jedynie na podstawie wykonania określonego zadania (np. udział w targach, zakup oprogramowania), dla którego kwotę uzgodniono na etapie oceny wniosku. Jeżeli w Twoim projekcie przewidziano wydatki rozliczane w sposób uproszczony (kwotami ryczałtowymi), to takie wydatki również możesz ponosić bez stosowania postępowań ofertowych. Możesz oczywiście zastosować procedury zakupów, które zwykle stosujesz w swojej działalności, jeżeli posiadasz takie regulacje. Sposób wyboru wykonawcy jest dowolny i nie będzie przedmiotem weryfikacji przez instytucje. Pamiętaj – jeśli tylko część zaplanowanych w projekcie wydatków ma charakter ryczałtowy, to wyłączenie możesz zastosować tylko do tej części!

Nabycie praw do nieruchomości

Nabycie własności lub innych praw (np. najmu) do istniejących budynków lub nieruchomości również nie wymaga od Ciebie zastosowania zasady konkurencyjności. Nie wolno Ci jednak zawrzeć umowy z podmiotem, który jest z Tobą powiązany osobowo lub kapitałowo.

Amortyzacja

W przypadku rozliczania w projekcie amortyzacji, kwalifikowalne są jedynie księgowe odpisy amortyzacyjne, a nie sam zakup. W związku z tym nie musisz stosować zasady konkurencyjności przy nabywaniu maszyn i urządzeń lub oprogramowania, jeśli kwalifikujesz w projekcie ich odpisy amortyzacyjne. Kwalifikowanie kosztów amortyzacji jest przede wszystkim charakterystyczne dla projektów badawczo-rozwojowych.

Personel badawczy w projekcie B+R

Koszty związane z wynagrodzeniem kadry naukowo-badawczej w projekcie badawczo-rozwojowym stanowią zazwyczaj zasadniczą część wydatków przedsięwzięcia. Jeśli we wniosku o dofinansowanie wskazałeś z imienia i nazwiska osoby, które mają wymagane kwalifikacje i docelowo mają prowadzić planowane prace w obszarze B+R, to również nie będziesz musiał  przeprowadzać postępowania zgodnie z zasadą konkurencyjności. Dotyczy to zarówno umów o pracę, jak i umów cywilnoprawnych.

Zamówienie może być zrealizowane tylko przez jednego wykonawcę

Wyłączenie z zasady konkurencyjności występuje również wtedy, gdy Twoje zamówienie może być zrealizowane tylko przez jednego wykonawcę, ale wyłącznie w jednym z poniższych przypadków:

• nie istnieje konkurencja dla wykonawcy ze względów technicznych, o charakterze obiektywnym,
• przedmiot zamówienia jest objęty ochroną praw wyłącznych, w tym praw własności intelektualnej.

Oznacza to, że brak konkurencji musi wynikać z przyczyn obiektywnych, np. na rynku nie istnieją żadne alternatywne rozwiązania techniczne. Niedopuszczalne jest w takich przypadkach sztuczne zawężanie konkurencyjności.

Brak rozstrzygnięcia w przeprowadzonym postępowaniu

Przeprowadziłeś procedurę wyboru wykonawcy zgodnie z zasadą konkurencyjności, ale nie udało Ci się w ten sposób wybrać dostawcy (nie wpłynęła żadna oferta lub wszystkie złożone oferty podlegały odrzuceniu)? Jeśli procedura była przeprowadzona prawidłowo, w takim przypadku również możesz wybrać wykonawcę bez konieczności powtarzania procedur. Musisz jednak pamiętać, żeby w umowie zachować warunki z wcześniejszego zapytania ofertowego, np. niezmieniony termin realizacji zamówienia lub wymogi, jakie musi spełniać wykonawca. Ich złagodzenie może być uznane za nieprawidłowość.

Wyżej opisane sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwości, a wskazują najczęściej spotykane przypadki. Bardziej szczegółowy opis znajdziesz w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020. Musisz też pamiętać, że w różnych programach poszczególne regulacje mogą się różnić; zawsze postępuj więc zgodnie z obowiązującą Cię dokumentacją, w szczególności umową o dofinansowanie. W razie wątpliwości, skontaktuj się z instytucją zarządzającą bądź pośredniczącą. Upewnisz się, że postępujesz właściwie albo zawczasu otrzymasz informację, że jednak występują przesłanki do zastosowania zasady konkurencyjności. W takich przypadkach lepiej zachować ostrożność, gdyż niewłaściwa interpretacja może kosztować nawet 100% przyznanego dofinansowania.

Źródła:
1. Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020
2. Zamówienia udzielane w ramach projektów – Podręcznik wnioskodawcy i beneficjenta programów polityki spójności 2014–2020
3. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju – udzielanie zamówień w projektach dofinansowanych ze środków UE
4. Kwoty ryczałtowe jako uproszczona metoda rozliczania wydatków w poddziałaniu 3.3.3. Wsparcie MŚP w promocji marek produktowych – Go to Brand

W nowej perspektywie finansowej 2021-2027 ogromne znaczenie będą mieć tzw. zielone inwestycje ograniczające negatywny wpływ na środowisko, wpisujące się w ideę Europejskiego Zielonego Ładu. Jednym z jego nadrzędnych celów jest gospodarka o obiegu zamkniętym, której wdrożenie w nowym okresie programowania będzie finansowane ze środków unijnych w formie bezzwrotnych dotacji.

Europejski Zielony Ład to program UE, który ma na celu „uczynienie Europy pierwszym kontynentem neutralnym pod względem klimatu do 2050 r.”. Osiągnięcie tego celu umożliwić ma m.in. „zmobilizowanie sektora przemysłu na rzecz czystej gospodarki o obiegu zamkniętym”. Dlatego też w najbliższych latach coraz większe znaczenie będą mieć inwestycje w zielone technologie pozwalające na przejście przedsiębiorstw na rozwiązania „obiegu zamkniętego”.

Czym jest gospodarka o obiegu zamkniętym?

Gospodarka o obiegu zamkniętym (dalej: GOZ) jest modelem rozwoju gospodarczego, którego podstawowe założenia to:
1. wartość dodana surowców lub zasobów, materiałów i produktów jest maksymalizowana lub
2. ilość wytwarzanych odpadów jest ograniczana, a jak już powstaną to są zagospodarowywane wg hierarchii sposobów postępowania z odpadami (zapobieganie powstawaniu odpadów, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling, inne sposoby odzysku, unieszkodliwienie).

Reasumując, odchodzimy od gospodarki linearnej („weź – wyprodukuj – zużyj – wyrzuć”), a wchodzimy w gospodarkę cyrkularną, gdzie odpady, jeżeli już powstaną, to są traktowane jako surowce wtórne. Realizacji tej właśnie idei mają służyć wszystkie działania poprzedzające powstanie odpadów. Wdrożenie odpowiednich rozwiązań umożliwiających stosowanie modelu GOZ w przedsiębiorstwach będzie podlegało dofinansowaniu unijnemu, głównie w formie dotacji.

W jaki sposób zastosować GOZ wg Mapy Drogowej?

Sposoby zastosowania modelu GOZ wyznacza Mapa Drogowa GOZ, która jest jednym z projektów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Dokument ten wskazuje na zmniejszenie ilości surowców zużywanych na jednostkę produkowanych dóbr, a także założenie zmniejszania negatywnego wpływu na środowisko procesów produkcyjnych, w szczególności w kontekście redukcji emisji gazów cieplarnianych i ilości wytwarzanych odpadów.

Innym zastosowaniem koncepcji GOZ jest uwzględnienie, już przy projektowaniu i produkcji, użycia takich surowców i technologii oraz wprowadzenie takich rozwiązań konstrukcyjnych i użytkowych, które pozwolą na zebranie większej ilości odpadów możliwych do poddania recyklingowi. Przy czym należy zaznaczyć, iż ważnym aspektem jest tu również wydłużenie cyklu życia produktu.

W model wpisuje się również biogospodarka o obiegu zamkniętym, tzn. zarządzanie zasobami odnawialnymi, czyli biomasą, w sposób zrównoważony oraz najkorzystniejszy pod względem ekonomicznym i środowiskowym. Przykładem tu może być wykorzystanie biomasy drzewnej do produkcji papieru w branży celulozowo-papierniczej.

Gospodarka o obiegu zamkniętym jako nowy model biznesowy

Wdrożenie modelu GOZ w przedsiębiorstwie wiąże się z zmianą tradycyjnego modelu biznesowego składającego się następujących elementów: kluczowi partnerzy/dostawcy, kluczowe działania, kluczowe zasoby, relacje z klientami, kanały dystrybucji, segmentacja klientów, koszty i przychody. Przeorganizowanie firmy w celu zastosowania koncepcji GOZ będzie wymagało wdrożenia nowego modelu, który polegać będzie na uwzględnieniu elementów wymienionych wyżej przy jednoczesnym dostarczaniu wartości dla klienta oraz „zamykaniu obiegu”. Przykładem zastosowania takiego modelu jest logistyka zwrotna, która ma szczególne znaczenie w GOZ. Polega ona na zapewnieniu przepływu powstałych odpadów od konsumenta do producenta w celu ich zagospodarowania, np. butelki po napojach czy nawet maszyny przemysłowe.

Działania wdrażające model GOZ

W modelu gospodarki o obiegu zamkniętym można wymienić następujące przykładowe działania umożliwiające jego wdrożenie:

• używanie w procesach produkcyjnych odnawialnej energii i surowców;
• dzielenie ruchomości;
• przedłużanie życia produktów przez odpowiednie projektowanie i użytkowanie oraz ponowne używanie produktów;
• zwiększanie wydajności procesów produkcji;
• minimalizacja powstawania odpadów;
• ponowne wykorzystanie komponentów.

Źródła finansowania z funduszy UE

Inwestycje związane z GOZ w okresie programowania na lata 2021-2027 będzie można współfinansować ze środków unijnych. Wsparcie będą mogły uzyskać działania w zakresie m.in. recyklingu odpadów, minimalizacji zużycia surowców i ilości wytwarzanych odpadów produkcyjnych. Zakres działań podlegających dofinansowaniu może się różnić w zależności od danego programu.

Koncepcja GOZ jest uwzględniona zarówno w projektach Krajowego Planu Odbudowy, Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), jak i w programach regionalnych poszczególnych województw. Dofinansowanie będzie można pozyskać w ramach pomocy bezzwrotnej, czyli dotacji, bądź ewentualnie przy wykorzystaniu instrumentów finansowych w postaci pożyczki z częściowym umorzeniem po osiągnięciu zakładanego efektu środowiskowego. Dostępne alokacje zadeklarowane w projektach poszczególnych programów wahają się od 5 000 000 euro w woj. świętokrzyskim, 35 000 000 euro w Wielkopolsce, po blisko 47 000 000 euro w woj. małopolskim.

Podsumowując, w perspektywie najbliższych lat znaczący wpływ na poziom konkurencyjności gospodarki będzie miała transformacja w kierunku GOZ. Niestety obecnie przedsiębiorstwa w Polsce często nie postrzegają jeszcze zielonych technologii jako źródła przewagi konkurencyjnej i nie dostrzegają długofalowych korzyści ekonomicznych będących następstwem ich wdrożenia. Szansą na zmianę tego podejścia będzie wsparcie z funduszy unijnych, gdzie zielone technologie związane z GOZ, poza inwestycjami uwzględniającymi komponent badawczo-rozwojowy, będą głównym kierunkiem wsparcia bezzwrotnego w perspektywie finansowej na lata 2021-2027.  Oby tylko polscy przedsiębiorcy skorzystali z tej szansy i szerokiej oferty wsparcia, co pozwoli stopniowo upowszechniać założenia gospodarki o obiegu zamkniętym oraz popularyzować pozytywne aspekty zastosowania tego modelu w prowadzonej działalności gospodarczej.

Źródła:

• Załącznik nr 1 do projektu programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021–2027,
• operacyjne programy regionalne poszczególnych województw,
• Mapa drogowa transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym,
• KOMUNIKAT KOMISJI, Europejski Zielony Ład, z dnia 11.12.2019.

W 2022 r. zostaną ogłoszone pierwsze konkursy dla przedsiębiorców w ramach nowego okresu programowania środków unijnych na lata 2021-2027. Na podstawie analizy zapisów projektów programów krajowych oraz regionalnych zaobserwować można kierunek, w którym zmierzać będzie wsparcie dotacyjne w nowej perspektywie finansowej. Jakie przedsięwzięcia będą współfinansowane w formie bezzwrotnej? Odpowiedź znajdziesz w artykule.

Prace nad uruchomieniem środków unijnych w ramach perspektywy finansowej na lata 2021-2027 są już na zaawansowanym poziomie. Projekty programów krajowych ukierunkowanych głównie na wsparcie inwestycji przedsiębiorstw Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG) oraz Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027 zostały przyjęte przez rząd i przekazane do Komisji Europejskiej. Wszystkie województwa sporządziły również projekty programów regionalnych, które aktualnie w większości znajdują się na etapie konsultacji społecznych. Zapisy zawarte w projektach programów dotyczące planowanej formy wsparcia na rzecz różnych typów inwestycji pozwalają na wysunięcie zasadniczego wniosku – w latach 2021-2027 dotacje przeznaczone będą prawie wyłącznie na projekty innowacyjne z komponentem badawczo-rozwojowym (B+R) oraz przedsięwzięcia typowo ekologiczne, związane przede wszystkim z gospodarką o obiegu zamkniętym.

Komponent B+R jako podstawowy warunek ubiegania się o wsparcie w formie dotacji

Realizacja projektów badawczych w perspektywie finansowej 2021-2027 współfinansowana będzie w formie bezzwrotnych dotacji; zarówno w programach krajowych, jak i regionalnych. Przedsięwzięcia oparte na badaniach i rozwoju jako inwestycje o wysokim poziomie ryzyka muszą być stymulowane udziałem środków publicznych, aby zachęcić przedsiębiorców do realizacji tego typu projektów. Warto podkreślić, że uwzględnienie w planach inwestycyjnych komponentu B+R będzie zasadniczym warunkiem, aby w ogóle myśleć o pozyskaniu dotacji w ramach nowego okresu programowania. Dla przykładu program FENG będzie oferował wsparcie modułowe, dostosowane do indywidualnych potrzeb danego przedsiębiorcy. Projekt modułowy będzie jednak każdorazowo musiał uwzględniać jeden z dwóch modułów obligatoryjnych – prace B+R lub infrastruktura B+R. Dodatkowo Wnioskodawca w projekcie będzie mógł zawrzeć dowolną liczbę modułów fakultatywnych, takich jak wdrożenie innowacji, cyfryzacja, zazielenienie przedsiębiorstw czy internacjonalizacja. Analogicznie w programach regionalnych dotacje przeznaczone będą na projekty polegające na prowadzeniu prac badawczych, inwestycji w infrastrukturę badawczo-rozwojową lub dotyczących wdrożenia rozwiązań będących wynikiem przeprowadzonych prac B+R. Część województw przewiduje również wsparcie modułowe analogiczne do programu krajowego FENG.

Wsparcie bezzwrotne dla zielonych inwestycji w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym

Poza projektami wysokiego ryzyka uwzględniającymi komponent badawczo-rozwojowy, o dotacje w latach 2021-2027 będzie można ubiegać się na realizację zielonych inwestycji, związanych przede wszystkim z gospodarką obiegu zamkniętego (GOZ). Według definicji udostępnionej na portalu Ministerstwa Rozwoju i Technologii, gospodarka o obiegu zamkniętym jest koncepcją gospodarczą, w której produkty, materiały oraz surowce powinny pozostawać w gospodarce tak długo, jak jest to możliwe, a wytwarzanie odpadów powinno być jak najbardziej zminimalizowane. Inwestycje w tym obszarze mogą dotyczyć takich obszarów jak technologie mało i bezodpadowe, zmniejszenie zużycia surowców, ponowne wykorzystanie surowców czy wdrażanie efektywnych linii technologicznych służących rozwojowi ekologicznych procesów produkcyjnych. Dotacje na zielone inwestycje wpisujące się w założenia GOZ będą dostępne w ramach Krajowego Planu Odbudowy oraz w praktycznie wszystkich programach regionalnych. Wsparcie na inne ekologiczne inwestycje, w tym odnawialne źródła energii, w zależności od województwa przybierać będzie formę dotacji lub instrumentów pomocy zwrotnej.

Wsparcie inwestycji o niskim poziomie ryzyka wyłącznie w formie zwrotnej

Projekty mało innowacyjne, dotyczące poprawy konkurencyjności MŚP i zwykłych potrzeb inwestycyjnych m.in. w obszarze cyfryzacji, automatyzacji, internacjonalizacji czy doposażenia parku maszynowego, w perspektywie 2021-2027 wspierane będą głównie w postaci preferencyjnych pożyczek. Wyjątkiem będą sytuacje, w których inwestycje te stanowić będą elementy większego przedsięwzięcia uwzględniającego komponent B+R. W takim przypadku ich koszty będą mogły zostać częściowo pokryte bezzwrotną dotacją.

Jak wynika z powyższej analizy, dotacje w latach 2021-2027 będą dostępne dla przedsięwzięć innowacyjnych uwzględniających komponent B+R oraz inwestycji ekologicznych, głównie w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym. Świadomość przyjętych założeń w zakresie formy finansowania poszczególnych typów projektów jest z pewnością wartością dodaną w kontekście efektywnego planowania przyszłych inwestycji z udziałem wsparcia UE. Warto również zastanowić się i z wyprzedzeniem zaplanować odpowiednie działania, które zwiększą szansę na pozyskanie dotacji w ramach programów operacyjnych na lata 2021-2027. Trzeba też mieć świadomość, że programy krajowe oraz regionalne są jeszcze w trakcie konsultacji – czy to na poziomie Komisji Europejskiej, czy w ramach poszczególnych województw. Ostateczne założenia mogą więc jeszcze ulec niewielkim zmianom. Oby z korzyścią dla przedsiębiorców – za to trzymamy kciuki!