Wpisy w kategorii: Wiedza

W nadchodzącej perspektywie unijnej na lata 2021-2027 rozszerzone zostanie stosowanie instrumentów zwrotnych na cele finansowania rozwoju przedsiębiorstw. Coraz częściej inwestycje rozwojowe o niskim poziomie ryzyka finansowane będą w formie preferencyjnych pożyczek. Na czym polega unijne finansowanie zwrotne oraz jakie korzyści mogą uzyskać przedsiębiorcy, którzy zdecydują się skorzystać z tego typu instrumentu? Odpowiedź znajdziesz w artykule!

Instrumenty zwrotne są jedną z najpowszechniej stosowanych form instrumentów finansowych. Na rynku funkcjonują już od bardzo długiego czasu, a ich popularność nieustannie wzrasta. W głównej mierze dotyczą preferencyjnych sposobów wsparcia przedsiębiorców ze środków dystrybuowanych w ramach funduszy europejskich. Można do nich zaliczyć w szczególności: gwarancje i poręczenia kredytowe, pożyczki czy kredyty z częściową spłatą w formie dotacji. Co jest jednak istotne, są to instrumenty dłużne, czyli po ich wykorzystaniu beneficjent musi zwrócić otrzymane wsparcie.

Poprzednia perspektywa finansowa na lata 2014-2020 zakładała przeznaczenie ponad 3,7 mld zł środków na instrumenty finansowe. Dla działań objętymi celami tematycznymi B+R, innowacje, MŚP, OZE, Efektywność Energetyczna planowano przeznaczyć ok. 80% przytoczonej kwoty. Duża cześć tych środków wracała do puli w pierwotnie udzielonej kwocie i w zależności od długości zawieranych umów była ponownie redystrybuowana. W planowanej perspektywie 2021-2027 będzie podobnie.

Dotacje w perspektywie 2021-2027 tylko dla projektów wysokiego ryzyka

Dotacje wraz z instrumentami zwrotnymi z założenia mają stanowić zachętę dla przedsiębiorstw podejmujących ryzyko inwestycyjne. Otwarcie działalności gospodarczej, opracowywanie innowacyjnych rozwiązań czy komercjalizacja na rynku nowych produktów zawsze wiąże się ze sporą dozą niepewności i ryzykiem, że przedsięwzięcie się nie powiedzie. W biznesie nie wszystko się udaje, a zwłaszcza to, co nowe.

W gospodarce globalnej opartej o wiedzę i innowacje, ryzyko jest nieodłącznym elementem rozwoju. Każdy przedsiębiorca, który chce się rozwijać, musi więc je ponosić, przede wszystkim – zarządzać nim. Dywersyfikacja ponoszenia ciężaru ryzyka finansowego w oparciu o fundusze unijne jest obecnie jednym z najlepszych rozwiązań dla wzrostu konkurencyjności w odniesieniu do całych gospodarek krajowych, poszczególnych branż, na pojedynczym przedsiębiorstwie kończąc. O tym jak bardzo fundusze unijne stymulują wzrost gospodarczy w konkretnych państwach członkowskich, stanowi efektywność ich wykorzystania.

Po przeprowadzaniu analizy projektów programów krajowych i regionalnych wynika, że to właśnie ryzyko i efektywność wykorzystania środków będą kluczowe. To od tych dwóch czynników będzie zależało na jaką formę wsparcia będą mogli liczyć przedsiębiorcy.

Zależność jest prosta: im mniejsze ryzyko inwestycyjne, tym większy nacisk na efektywne wykorzystanie środków. Efektywne wykorzystanie, czyli takie, które zakłada jak największe korzyści dla możliwie największej ilości interesariuszy. W tym przypadku instrumenty zwrotne niewątpliwie bardziej wpisują się w przytoczoną definicję, niż dotacja. Powód jest prosty. Ze środków przekazanych w formie dotacji korzysta bezpośrednio tylko jeden beneficjent. Instrumenty zwrotne natomiast, np. w formie pożyczki, ulegają rolowaniu. Ze spłaty wcześniej udzielanych pożyczek, udzielane są kolejne. Oznacza to, że wsparcie udzielane w formie instrumentów zwrotnych jest w stanie dotrzeć do większej ilości beneficjentów.

Warto podkreślić, że w perspektywie finansowej 2021-2027 „nagradzane” w formie dotacji mają być wyłącznie projekty przełomowe – dotyczące prac B+R lub wdrażające ich rezultaty. Projekty o dużym potencjale, ale o jeszcze większym ryzyku. Pozostałe projekty inwestycyjne finansowane będą natomiast głównie w formie zwrotnej.

Co w trawie piszczy….

Mimo to, że ostateczny kształt poszczególnych programów operacyjnych będzie ujęty w Szczegółowych Opisach Osi Priorytetowych (w skrócie SZOOP-y), to już teraz wiadomo, że nabory konkursowe przejdą ewolucję. Prekursorem tych zmian będzie najbardziej wiodący program krajowy, czyli Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (dawny POIR), który wprowadzi tzw. projekty modułowe. Dla tych kompleksowych rozwiązań obligatoryjnym elementem będą albo badania albo ich wdrożenie.

Takie samo podejście można zauważyć we wstępnych dokumentach pozostałych programów operacyjnych dotyczących poszczególnych województw. Co więcej, niektóre z programów wskazują na bardzo istotne kryterium zastosowania instrumentów zwrotnych, tj. dochodowość projektu.

Założenie jest następujące: jeżeli projekt jest ukierunkowany na osiągniecie dochodu lub oszczędności kosztów, to same korzyści wynikające z realizacji projektu stanowią wartość dodaną dla przedsiębiorstwa. Instytucje Zarządzające zapewniać będą tylko dostęp do kapitału. Takie założenia dotyczą głównie projektów o bardzo niskim poziomie ryzyka i dużej rentowności. Mowa tutaj głównie o projektach dotyczących wzrostu konkurencyjności MŚP oraz inwestycji w OZE.

Na chwilę obecną nie ma jeszcze podziału kompetencji względem rozdysponowania budżetu unijnego. Dotychczasowym operatorem instrumentów zwrotnych był BGK, który zawierał kontrakty z pośrednikami finansowymi. Bardzo możliwe, że dotychczasowy model zostanie zachowany.

Pożyczka unijna bardziej opłacalna niż myślisz

Dofinansowanie w formie dotacji jest najbardziej atrakcyjną formą wsparcia. Refundacja wydatków na poziomie 85% (pomoc de minimis) czy 50% (pomoc publiczna) dla niejednego przedsiębiorstwa jest kluczowym czynnikiem dla podjęcia decyzji o rozpoczęciu inwestycji. Jednak nie każdy plan inwestycyjny wpisuje się w dany program i uprawnia do ubiegania się o wsparcie dotacyjne. Jeśli więc nie dotacja, to co innego? Środki własne, prywatny inwestor, a może kredyt? Obecne uwarunkowania makroekonomiczne sprawiają, że ryzyko inwestycyjne znacznie wzrosło. Niepewna sytuacja polityczna, inflacja, groźba recesji. Za ryzyko się płaci, a to widać w warunkach finansowych na rynku kredytowym, gdzie oprocentowanie kredytów znacznie wzrasta.

I choć do niedawna instrumenty zwrotne (głównie pożyczki) były różnie postrzegane, tak teraz mogą stanowić doskonałą alternatywę pozyskania taniego źródła finansowania. Co prawda nie jest to tak atrakcyjne rozwiązanie jak dotacja, jednak ma wiele korzyści, do których można zaliczyć:

1. Niskie stałe oprocentowanie – największą zaletą pożyczek z funduszy unijnych jest ich oprocentowanie. Dla niektórych produktów może wynosić nawet 0% (dotyczy głównie pożyczek płynnościowych). Pożyczki oprocentowane są co do zasady na warunkach korzystniejszych niż rynkowe. Warunki rynkowe oparte są natomiast o stopę referencyjną obliczaną przy zastosowaniu obowiązującej stopy bazowej oraz marży ustalonej w oparciu o komunikat Komisji Europejskiej. W praktyce oprocentowanie pożyczki może być nawet dwukrotnie niższe w porównaniu do tych udzielanych na rynku finansowym. Dużą zaletą jest również to, że sporo produktów pożyczkowych gwarantuje stałe oprocentowanie w okresie trwania umowy.
2. Szeroki zakres finansowania wydatków – cele, na które mogą być przeznaczane pożyczki, są bardziej zróżnicowane. Oprócz pożyczek rozwojowych lub na OZE, pożyczki udzielane są również na wydatki, które zazwyczaj nie są objęte dotacją, tj.: zakup gruntów/nieruchomości, kapitał obrotowy, środki transportu, sprzęt, wyposażenie i inne.
3. Brak prowizji przygotowawczej – instrumenty zwrotne nie są ukierunkowane na zysk, a praca wykonywana przez pracowników instytucji finansującej jest już uwzględniana w budżecie samego funduszu pożyczkowego. Dlatego w ofertach pożyczkowych co do zasady nie uwzględnia się opłat z tytułu prowizji przygotowawczej.
4. Finansowanie nawet do 100% inwestycji – w niektórych produktach pożyczkowych możliwe jest finansowanie nawet 100% wydatków projektowych brutto – pożyczkobiorca nie musi wnosić wkładu własnego.

Pomysł na przyszłość?

Warunki makroekonomiczne cały czas zmieniają się bardzo dynamicznie. Najpierw pandemia COVID-19, później wojna za wschodnią granicą, rosnąca inflacja, a teraz ciągle odwlekane środki z Funduszy Europejskich. Coraz większa ilość przedsiębiorstw ma problem z długoterminowym planowaniem. W biznesie jednak jedno się nie zmienia: kto się nie rozwija, ten się cofa. I pomimo już bardzo wzmożonej rywalizacji na rynku, należy spodziewać się jeszcze jednej – konkurencji o tanie źródło finansowania.

Widmo wysokiej inflacji staje się faktem. Koszt pieniądza na rynku będzie coraz większy, dlatego już teraz warto zastanowić się nad instrumentami zwrotnymi.  W nadchodzącej perspektywie finansowej UE na lata 2021-2027 z pewnością nie zabraknie na nie środków.

Artykuł opracowano na podstawie obecnie oferowanych produktów pożyczkowych ze wsparciem Funduszy UE oraz publikacji ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ZWROTNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH W PERSPEKTYWIE UNIJNEJ 2014-2020 W POLSCE, W KONTEKŚCIE ROZWIĄZAŃ PRAWNYCH I DOŚWIADCZEŃ Z POPRZEDNIEJ PERSPEKTYWY FINANSOWEJ, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, Marcin Wajda.

Branża meblarska jest wizytówką polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej. Pomimo silnej pozycji na światowym rynku sektor ten zmaga się obecnie z istotnymi wyzwaniami związanymi m.in. z rosnącymi kosztami i konkurencyjnością cenową. Możliwością łagodzenia tych wyzwań są przede wszystkim inwestycje w automatyzację i robotyzację produkcji. W najbliższych tygodniach uruchomiony zostanie organizowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) konkurs pn. Robogrant, w ramach którego producenci mebli będą mogli ubiegać się o bezzwrotne wsparcie na zakup robotów przemysłowych.

Sektor meblarski w Polsce

Polski sektor meblarski od lat uznawany jest za wizytówkę krajowej gospodarki. Rynek meblarski odpowiada aż za 2,3% polskiego PKB – to największy udział na tle innych państw produkujących meble w Unii Europejskiej. Polska jest czołowym eksporterem mebli na świecie. Zgodnie z raportem „Polskie Meble Outlook 2022” nasz kraj zajmuje globalnie czwarte miejsce pod względem liczby wyeksportowanych mebli. Jak wskazują dane GUS, rynek meblarski w Polsce tworzy obecnie ponad 32 tys. firm. W zdecydowanej większości są to mikro- i małe przedsiębiorstwa.

Wartość dodana polskiego meblarstwa i perspektywy dalszego rozwoju

Silna pozycja polskiego meblarstwa na arenie międzynarodowej wynika głównie z wysokiego stosunku jakości do ceny. Jest to przede wszystkim następstwem niskich kosztów pracy. W branży meblarskiej Polska ma najmniejszy średni koszt poniesiony na pracownika w Unii Europejskiej. Poza korzystną relacją jakości do ceny, wśród innych aspektów wpływających na konkurencyjność polskiego sektora meblarskiego wyróżnić można m.in. bliskość chłonnych rynków Europy Zachodniej, zasobność bazy surowcowej, elastyczność produkcji czy korzystny kurs euro do złotówki.

Dalszy rozwój polskiej branży meblarskiej zależy w znacznej mierze od umiejętności dostosowania się przedsiębiorców do aktualnych wyzwań dotyczących przede wszystkim niskiej wydajności pracy, rosnących płac i innych kosztów operacyjnych oraz presji cenowej na rynkach zagranicznych. Wśród sposobów na łagodzenie tych wyzwań eksperci wymieniają w szczególności wzrost nakładów na design i marketing oraz inwestycje w automatyzację i robotyzację procesów produkcji („Polskie meblarstwo: szanse i zagrożenia”, Marek Hryniewicki, BIZNES.meble.pl, październik 2021 r.).

Robotyzacja polskiego przemysłu, w tym przemysłu meblarskiego

Poziom robotyzacji polskiego przemysłu w ostatnich latach stale rośnie, ale nadal utrzymuje się na niskim poziomie 52 robotów na 10 000 pracowników. Dla porównania na Słowacji współczynnik ten wynosi 175, a w Czechach – 162.  Pod względem tego wskaźnika Polska zajmuje dopiero 16. miejsce w Unii Europejskiej (raport Międzynarodowej Federacji Robotyki o stanie robotyzacji za 2020 r.). Jeśli chodzi o stopień zastosowania robotów w poszczególnych działach przemysłu, to najbardziej rozwinięta pod tym względem jest polska branża automotive oraz przetwórstwo tworzyw sztucznych. Liczba robotów pracujących w przemyśle meblarskim jest poniżej średniej w stosunku do pozostałych sektorów przetwórstwa przemysłowego w Polsce („Czy pandemia przyśpieszyła robotyzację?”, Polski Instytut Ekonomiczny, grudzień 2021 r.).

Obecnie sektor meblarski w Polsce cechuje się znaczącym uzależnieniem procesów produkcyjnych od „czynnika ludzkiego”. Większość operacji technologicznych wykonywana jest ręcznie przez wykwalifikowanych pracowników. Niedobory kadrowe oraz rosnąca konkurencyjność na rynku wpływają jednak na wzrost zainteresowania zastosowaniem nowoczesnych technologii automatyzujących i robotyzujących produkcję. Producenci poszukują rozwiązań, które pomogą robotyzować najbardziej monotonne i uciążliwe dla pracy ludzkiej czynności. W technologii produkcji mebli jest to m.in. szlifowanie i polerowanie, lakierowanie, paletyzacja czy montaż. Wszystkie te obszary cechują się dużym potencjałem w kontekście robotyzacji.

Korzyści z robotyzacji

Robotyzacja przynosi wiele pozytywnych efektów. Bezpośrednie korzyści to przede wszystkim wzrost powtarzalności i wydajności produkcji. Robot minimalizuje ryzyko błędów ludzkich i awarii, gwarantując ciągłość procesu wytwórczego. Inwestycja w robotyzację przekłada się też na zwiększenie mocy produkcyjnych i  tym samym możliwość obsługi większej liczby zamówień. Roboty przemysłowe są odpowiedzią na aktualne i przyszłe wyzwania związane z niską wydajnością pracy, niedoborem pracowników oraz silną konkurencją na krajowym i międzynarodowym rynku.

Robogrant – bezzwrotne dotacje na robotyzację produkcji w przedsiębiorstwach przemysłu meblarskiego

Już w najbliższych dniach Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) ogłosi konkurs Robogrant, w ramach którego przedsiębiorstwa produkcyjne z branży meblarskiej będą mogły pozyskać dofinansowanie w wysokości do 850 tys. PLN na zakup robotów przemysłowych. Udział w naborze jest doskonałą szansą na dostosowanie działalności do aktualnych trendów związanych z ideą Przemysłu 4.0 oraz uzyskanie długofalowych korzyści wynikających z robotyzacji procesów technologicznych, przy udziale bezzwrotnych środków publicznych w wysokości nawet do 85% kosztów netto inwestycji.

Chcesz dowiedzieć się więcej o naborze Robogrant lub potrzebujesz wsparcia w obszarze przygotowania i złożenia wniosku? Skontaktuj się z nami mailowo dotacje@ecdf.pl lub bezpośrednio z naszymi Konsultantkami:
Nadia Pniewska nr tel.: 784 089 075
Matylda Sochacka-Kozielczyk pod nr tel.: 508 234 091.

Przedsiębiorcy, chcąc budować przewagę konkurencyjną, inwestują w obszar badań i rozwoju (B+R). Jednym ze sposobów finansowania prac badawczo-rozwojowych może być realizacja projektu dofinansowanego ze środków unijnych. Zasadniczą grupą wydatków w projektach B+R są koszty wynagrodzeń kadry badawczej. Podczas rozliczania tego typu kosztów należy trzymać się ściśle określonych zasad, gwarantujących prowadzenie projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Dofinansowaniem w projektach B+R mogą zostać objęte płacowe oraz pozapłacowe koszty pracy osób zatrudnionych przy prowadzeniu badań przemysłowych, prac rozwojowych lub prac przedwdrożeniowych – tj. pracowników badawczych, pracowników technicznych oraz pozostałych pracowników pomocniczych – w części, w jakiej są bezpośrednio związane z realizacją projektu objętego dotacją  Dofinansowaniu nie podlega natomiast wynagrodzenie kadry zarządzającej – kierownika projektu, kierownika prac badawczo-rozwojowych lub kierownika merytorycznego. Co ważne, pracownicy rozliczani jako kadra naukowo-badawcza nie mogą mieć w zakresie obowiązków zadań, które dotyczą funkcji zarządczych, nadzorczych i koordynujących. Wydatki te mogą zostać sfinansowane jedynie
z ryczałtu kosztów pośrednich.

Dokumentowanie pracy wykonanej na rzecz projektu

Warunkiem wypłaty dofinansowania jest odpowiednie udokumentowanie poniesionych wydatków. Katalog wymaganych dokumentów zależny będzie od wybranej formy zaangażowania pracownika, o czym warto pamiętać przygotowując się do realizacji projektu.

 Aby zapewnić prawidłowe rozliczenie poniesionych kosztów należy przygotować:

1. w przypadku umowy o pracę:
   • listę płac (z opisem dokumentu)
   • potwierdzenie zapłaty wynagrodzenia oraz zaliczek do Urzędu Skarbowego
     i ZUS
   • oświadczenie beneficjenta, że w kwocie zapłaconej do Urzędu Skarbowego
     i ZUS uwzględnione są składki dotyczące wynagrodzenia projektowego
   • dokument, z którego wynika kwota wynagrodzenia, czas pracy oraz zakres obowiązków w projekcie – czyli umowę o pracę, aneks do umowy o pracę, oddelegowanie lub porozumienie
   • oświadczenie, że łączne zaangażowanie zawodowe pracownika nie przekracza 276h

Jeżeli dany pracownik nie jest zaangażowany w projekt w wymiarze pełnego etatu, kwalifikowaną część wynagrodzenia określa się na podstawie oddelegowania pracownika do projektu w częściowym wymiarze etatu, ze wskazaniem zakresu obowiązków w ramach projektu lub karty czasu pracy z opisem wykonywanych zadań (dla osób, które pracują na rzecz projektu nieregularnie).

1. w przypadku umowy zlecenia:
   • umowa zlecenie
   • rachunek do umowy zlecenie (z opisem dokumentu)
   • protokół odbioru prac wskazujący prawidłowe wykonanie zadań, a także liczbę oraz ewidencję godzin poświęconych w danym miesiącu kalendarzowym na realizację zadań, zaplanowanych w projekcie

Kwalifikowalne składniki wynagrodzenia

Kosztami kwalifikowalnymi, czyli podlegającymi dofinansowaniu są następujące składniki wynagrodzeń:

1. wynagrodzenie zasadnicze, premie i nagrody (z wyłączeniem nagród jubileuszowych);
2. dodatek do wynagrodzenia za wykonywanie zadań lub funkcji w projekcie;
3. dodatek funkcyjny za funkcje kierownicze w przedsiębiorstwie;
4. dodatek specjalny, wynikający ze specyfiki i charakteru wykonywanych zadań;
5. dodatek za wieloletnią pracę;
6. wynagrodzenie za okres urlopu wypoczynkowego
7. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy zgodnie z obowiązującymi przepisami
   w zakresie ubezpieczeń społecznych;
8. dodatkowe wynagrodzenie roczne wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne
   i fundusze poza ubezpieczeniowe kwalifikowane proporcjonalnie do okresu, w jakim pracownik realizował zadania na rzecz projektu;
9. składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, zdrowotne oraz wypadkowe; składka na Fundusz Pracy;
10. składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
11. zaliczka na podatek dochodowy
12. odpisy na ZFŚŚ

Warto również podkreślić, że wydatki na wynagrodzenie, przedłożone do rozliczenia w ramach projektu, powinny odpowiadać stawkom rynkowym. Stawki wynagrodzenia personelu projektu nie powinny odbiegać od stawek wypłacanych pozostałym pracownikom przedsiębiorstwa, zatrudnionym na analogicznych stanowiskach lub na stanowiskach wymagających analogicznych kwalifikacji.

Niekwalifikowalne składniki wynagrodzenia

Kosztem niekwalifikowalnym tj. nieobjętym dofinansowaniem są wydatki poniesione na poniższe składniki płacowe i pozapłacowe wynagrodzeń:

1. nagroda jubileuszowa;
2. ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy;
3. składka na grupowe ubezpieczenie na życie;
4. dopłata do świadczeń medycznych;
5. ekwiwalent pieniężny (np.: ulgowa odpłatność za energię elektryczną);
6. dopłata do energii elektrycznej;
7. używanie samochodu służbowego – dojazd do/z pracy z/do miejsca zamieszkania;
8. świadczenia realizowane ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS);
9. zasiłki finansowane z budżetu państwa (np. zasiłek pielęgnacyjny, zasiłek rodzinny) lub ze środków ZUS (np. macierzyński, rehabilitacyjny, ojcowski, opiekuńczy, wyrównawczy);
10. świadczenie za czas niezdolności do pracy, zgodnie z obowiązującymi przepisami
    w zakresie ubezpieczeń społecznych;
11. wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych;
12. koszty badań okresowych i wstępnych;
13. dopłata do okularów;
14. dodatki za znajomość języków, za niepalenie i inne dodatki tego typu ustalone przez pracodawcę, odszkodowanie za klauzulę zakazu konkurencyjności, inne odszkodowania, do których wypłacania zobowiązany jest pracodawca;
15. bony żywieniowe dla pracowników;
16. składki na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON);
17. odprawy pracownicze dla personelu projektu;
18. odprawy emerytalno-rentowe;
19. dofinansowanie do wypoczynku.

Wynagrodzenia kadry badawczej są jedną z kluczowych kategorii kosztów planowanych w ramach projektów badawczo-rozwojowych. Prawidłowe rozliczenie projektu w tym obszarze wymaga dogłębnej znajomości wytycznych oraz przestrzegania zasad dokumentowania wydatków. Odpowiednie wsparcie merytoryczne osób z wieloletnim doświadczeniem w realizacji inwestycji współfinansowanych przez UE może pomóc w efektywnym prowadzeniu projektów z obszaru B+R i zagwarantować bezproblemowe rozliczenie przedsięwzięcia. Warto również zwrócić uwagę, że projekty badawczo-rozwojowe stanowić będą główny obszar wsparcia dotacyjnego w nadchodzącej perspektywie 2021-2027, a odpowiednie przygotowanie do rozliczania kosztów wynagrodzeń stanowi kluczową kompetencję gwarantującą otrzymanie pełnej kwoty przyznanego dofinansowania.

Umowa Partnerstwa to najważniejszy dokument określający sposób wykorzystania środków pochodzących z funduszy unijnych. Obecnie procedowana Umowa Partnerstwa wyznacza wykorzystanie funduszy europejskich na perspektywę finansową 2021-2027 w obszarze dwóch polityk: polityki spójności orasz wspólnej polityki rybołówstwa. Każde państwo członkowskie zostało zobligowane do jej przygotowania, z uwzględnieniem zasady wielopoziomowego zarządzania. Umowa Partnerstwa stanowi dokument uwzględniający cele całej Unii Europejskiej, jak i cele naszego kraju określone w najważniejszych strategiach rozwojowych Polski.

W ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2021-2027 wyznaczono podstawowe cele polityki spójności, które będą miały swoje odzwierciedlenie w przedstawianej Komisji Europejskiej Umowie Partnerstwa:
Cel 1: Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa
Cel 2: Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa
Cel 3: Lepiej połączona Europa
Cel 4: Europa o silniejszym wymiarze społecznym
Cel 5: Europa bliżej obywateli
Cel 6: Łagodzenie skutków transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu

Cele polityki spójności

Umowa Partnerstwa w ramach poszczególnych celów polityki spójności przewiduje szczegółowy zakres wsparcia w ramach nowo nadchodzącej perspektywy finansowej. W ramach celu 1 konieczne jest zapewnienie większej produktywności polskiej gospodarki. Aktywność zostanie zatem skoncentrowana na prowadzeniu badań, wdrożeniu innowacji oraz implementowaniu najnowocześniejszych technologii. Poprzez działania m.in. w sferze cyfryzacji, inwestycji w B+R czy rozwoju innowacyjnych rozwiązań, w Polsce ma nastąpić znaczące wzmocnienie potencjału zarówno przedsiębiorstw, jak i administracji publicznej.

W ramach drugiego celu polityki: „Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa” Umowa Partnerstwa zakłada, że wspierane będą działania w obszarach efektywności energetycznej, wsparcia produkcji energii z OZE, inteligentnych rozwiązań z zakresu infrastruktury energetycznej czy gospodarki o obiegu zamkniętym.

W obrębie celu 3: „Lepiej połączona Europa” wspierane będą działania zmierzające do transformacji cyfrowej oraz zagwarantowania niskoemisyjnego transportu. Aktywność prowadzona będzie w obszarze zrównoważonej sieci transportowej oraz sieci szerokopasmowej.

Działania w ramach celu 4 dotyczyć będą budowy silnej gospodarki w wymiarze społecznym. Zatem koncentracja nastąpi w obszarach rynku pracy (m.in. równouprawnienie w zatrudnieniu, zwiększenie zatrudnienia osób bezrobotnych), kompetencji, kultury, integracji społecznej czy ochrony zdrowia.

Cel 5 „Europa bliżej obywateli” będzie ukierunkowany na zwiększenie powiązań funkcjonalnych obszarów wiejskich z miastami oraz realizacji strategii, których celem jest przeprowadzenie zmian strukturalnych na danym obszarze. W ramach celu 5 wykorzystywane będą m.in. instrumenty ZIT czy inne instrumenty terytorialne.

Działania w ramach celu 6 mają umożliwić zarówno regionom, jak i społeczeństwu łagodzenie skutków w związku z prowadzoną transformacją mającą na celu osiągnąć gospodarkę neutralną dla klimatu. Prowadzone będą zatem działania z zakresu rozwoju MŚP, podnoszenia wiedzy, działania podnoszące jakość powietrza czy ukierunkowane na przywrócenie użyteczności terenów pogórniczych i poprzemysłowych.

Środki finansowe

Polska w ramach polityki spójności ma otrzymać 66,4 mld euro. Dodatkowo w ramach Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji założono kolejne 3,5 mld euro.  Założenia Umowy Partnerstwa zakładają dwa poziomy realizowanych inwestycji: poziom krajowy i regionalny. Podział ten jest podobny do mechanizmu zastosowanego w już kończącej się perspektywy finansowej 2014-2020. Najwięcej środków w wysokości 20 536 mln euro zostanie przeznaczonych na cel 2 polityki spójności Bardziej Zielona Europa. Umowa Partnerstwa zakłada, że 40% otrzymanych środków dedykowane będzie programom regionalnym. Łączna pula  środków  przeznaczona na regionalne programy będzie wynosiła 28 420 mln euro.

Umowa Partnerstwa zakłada następującą alokację środków na programy:

• kontynuacja Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – 35,3 %  
• kontynuacja Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój – 11,2 %
• kontynuacja Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój – 6,0%
• kontynuacja Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa – 2,8%
• kontynuacja Programu Operacyjnego Polska Wschodnia – 3,5 %
• kontynuacja Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa – 0,3%
• kontynuacja Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna – 0,8%

Formy wsparcia

Umowa Partnerstwa zakłada dwie podstawowe formy wsparcia. Jedną z nich jest bezzwrotna dotacja,. Stosowana ma być w projektach, które nie będą generowały dochodu. Drugą formą wsparcia jest pomoc zwrotna. Pomoc zwrotną będzie można uzyskać na finansowanie projektów zakładających zwrot z danej inwestycji. Pomoc zwrotna będzie udzielana w formie pożyczek, poręczeń czy gwarancji i będzie obejmowała inwestycje w obszarach m.in. innowacyjności czy energetyki.

Programy

Założenia Umowy Partnerstwa dotyczące programów są kontynuacją działań prowadzonych w mijającej perspektywie 2014-2020. Nowością programową będzie program finansowany ze środków Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.  Każdy program dedykowany będzie poszczególnym obszarom i celom polityki spójności. Zatem zakłada się utworzenie programów ukierunkowanych na infrastrukturę i środowisko, badania, rozwój i innowacyjność, rozwój kapitału ludzkiego, rozwój cyfrowy, rozwój Polski Wschodniej, pomoc najbardziej potrzebującym. Oprócz programów krajowych, w ramach poszczególnych regionów będzie funkcjonowało 16 programów regionalnych opracowanych w oparciu o strategie rozwoju danego województwa. Programy regionalne będą obejmowały inwestycje m.in. w obszarze B+R, rozwoju OZE, efektywności energetycznej czy wsparcia MŚP.

Przyjęcie projektu Umowy Partnerstwa przez Radę Ministrów nastąpiło w dniu 30 listopada 2021 r. Obecnie trwają finalne rozmowy i negocjacje z Komisją Europejską dotyczące zatwierdzenia dokumentu.

W ramach unijnej perspektywy budżetowej na lata 2021–2027 z funduszy strukturalnych oraz dodatkowo Funduszu Odbudowy do polskich przedsiębiorców trafi kilkadziesiąt miliardów euro. Znaczna część tych środków przeznaczona zostanie na wsparcie projektów inwestycyjnych oraz badawczo-rozwojowych. W artykule przedstawiono syntetycznie źródła współfinansowania tego typu przedsięwzięć oraz planowany zakres wsparcia w tym obszarze w nowym okresie programowania środków UE.

Pod koniec marca br. wszystkie projekty programów krajowych i regionalnych na lata 2021-2027 trafiły już do Komisji Europejskiej, co rozpoczęło formalnie proces negocjacyjny. Komisja Europejska po przeprowadzeniu negocjacji danego programu ma cztery miesiące na wydanie decyzji zatwierdzającej. Mając na uwadze powyższe, uruchomienia pierwszych naborów z programów na lata 2021-2027 należy spodziewać się najwcześniej w IV kwartale br. Przedsiębiorcy planujący przedsięwzięcia inwestycyjne lub badawcze będą mogli ubiegać się o wsparcie przede wszystkim w ramach programu krajowego Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), Krajowego Planu Odbudowy (KPO), programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) oraz programów regionalnych wszystkich 16 województw.

Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG)

Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) stanowi kontynuację Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR) i będzie głównym źródłem współfinansowania przedsięwzięć innowacyjnych i badawczo-rozwojowych przedsiębiorstw na poziomie ogólnokrajowym. Zasadniczą nowością programową FENG będzie wsparcie w formie modułowej, dostosowanej do potrzeb przedsiębiorców. Każdy projekt będzie musiał obowiązkowo składać się z modułu „Prace B+R” lub modułu „Wdrożenie innowacji”. Dodatkowo wybrany moduł obowiązkowy będzie mógł zostać uzupełniony o moduły fakultatywne, w tym moduł „Cyfryzacja”, moduł „Zazielenienie przedsiębiorstw”, moduł „Internacjonalizacja” czy też moduł „Kompetencje”. Ponadto w programie FENG planowana jest kontynuacja Kredytu na innowacje technologiczne wspierającego projekty dotyczące wdrożenia wyników prac B+R, a także uruchomienie Kredytu ekologicznego oraz dalsze wspieranie internacjonalizacji przedsiębiorstw. Łączna alokacja programu FENG to aż 7,9 mld euro.

Krajowy Plan Odbudowy (KPO)

W celu minimalizacji negatywnych skutków pandemii COVID-19 wspólnota europejska utworzyła Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Aby sięgnąć po te fundusze w Polsce opracowano Krajowy Plan Odbudowy (KPO), określający niezbędne reformy i inwestycje. Część środków z KPO przeznaczona zostanie na wsparcie odbudowy gospodarki. W ramach Krajowego Planu Odbudowy przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o wsparcie na dywersyfikację działalności, robotyzację i cyfryzację, wdrażanie rozwiązań z obszaru gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) oraz doposażenie technologiczne umożliwiające pracę w trybie zdalnym. Oczekiwanie na zatwierdzenie polskiego KPO ma obecnie wymiar polityczny. Według najnowszych doniesień medialnych z Brukseli, akceptacji tego instrumentu przez Komisję Europejską można spodziewać się już prawdopodobnie w najbliższych tygodniach. W ramach KPO do przedsiębiorców na ww. inwestycje trafi ponad 2,5 mld euro.

Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej

Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej ukierunkowany jest na dodatkowe wsparcie rozwoju województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, warmińsko-mazurskiego oraz świętokrzyskiego. Istotną zmianą w stosunku do programu na lata 2014-2020 jest włączenie do makroregionu Polski Wschodniej regionu mazowieckiego regionalnego (województwo mazowieckie z wyłączeniem Warszawy i powiatów ościennych). W programie wspierany będzie rozwój start-up’ów, wzornictwo przemysłowe, automatyzacja i robotyzacja oraz transformacja modeli biznesowych w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Łącznie na przedsiębiorczość i innowacje przewidziano w tym programie pulę środków w wysokości 500 mln euro.

Programy regionalne 2021-2027

Przedsiębiorcy będą mogli ubiegać się o wsparcie na inwestycje oraz badania i rozwój również w ramach programów regionalnych poszczególnych województw. Przedsięwzięcia podlegające współfinansowaniu w programach regionalnych to przede wszystkim projekty badawczo-rozwojowe, projekty dotyczące wdrożenia innowacji, projekty ekologiczne związane z gospodarką obiegu zamkniętego (GOZ) oraz odnawialnymi źródłami energii (OZE), a także cyfryzacja i robotyzacja oraz internacjonalizacja. W niektórych województwach przewidziano również wsparcie modułowe, analogiczne do programu FENG. Warto zaznaczyć, że w programach regionalnych bezzwrotne dotacje ograniczone zostaną wyłącznie do przedsięwzięć wysokiego ryzyka tj. projektów B+R, projektów innowacyjnych i dotyczących GOZ. Pozostałe inwestycje wspierane będą raczej w postaci instrumentów zwrotnych lub mieszanych.

Powyższy katalog nie jest oczywiście zamknięty, stanowi natomiast zbiór najistotniejszych programów ukierunkowanych na wsparcie inwestycji oraz badań i rozwoju polskich przedsiębiorców w nadchodzącej perspektywie finansowej UE na lata 2021-2027. Przedsiębiorstwa będą mogły korzystać także z takich instrumentów jak m.in. programy europejskie (Horyzont, Kreatywna Europa) czy Fundusz Sprawiedliwej Transformacji. Obecnie uruchamiane są także dodatkowe nabory w związku z zasileniem budżetu na lata 2014-2020 środkami z REACT-EU. O dostępnych jeszcze w tym roku możliwościach wsparcia piszemy w artykule opublikowanym w marcu. Na pierwsze konkursy dotacyjne z perspektywy 2021-2027 trzeba będzie natomiast jeszcze cierpliwie poczekać, prawdopodobnie do IV kwartału 2022 r.

Przedsiębiorcy chcąc rozwijać swoją działalność mogą korzystać z różnych form wsparcia w obszarze dotacyjnym. Oprócz Funduszy Europejskich, dla polskich firm dostępne są także takie źródła współfinansowania jak Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) czy Norweski Mechanizm Finansowy (NMF). Zamówienia realizowane w ramach tych mechanizmów finansowych muszą być zgodne z adekwatnymi wytycznymi. W artykule przedstawiono podstawowe różnice dotyczące procedur realizacji zamówień i stosowania zasad konkurencyjnych w tego typu projektach względem przepisów znanych beneficjentom z funduszy unijnych.

Czym jest Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy (NMF)?

Wymienione mechanizmy finansowe są formą bezzwrotnej pomocy przyznawanej przez Islandię, Norwegię i Liechtenstein nowym członkom Unii Europejskiej. Korzyści z tego rozwiązania są obustronne – w zamian za udzielone wsparcie finansowe państwa-darczyńcy mogą korzystać z dostępu do rynku wewnętrznego UE, mimo, że nie są jego członkami. Podstawowym celem Funduszy Norweskich i Funduszy EOG jest dążenie do zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie EOG oraz budowanie i wzmacnianie relacji pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem.

Zamówienia w ramach EOG i NMF – różnice w procedurach konkurencyjnych względem zasad znanych z funduszy UE

Podmioty, które otrzymały dotacje z EOG lub NMF, podobnie jak w przypadku funduszy pochodzących z Unii Europejskiej, muszą liczyć się z szeregiem zasad dotyczących realizacji dofinansowanego przedsięwzięcia, w tym zamówień w projekcie. W tym celu stworzone zostały m.in. Wytyczne w zakresie udzielania zamówień w ramach Mechanizmu Finansowego EOG na lata 2014-2021 oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021. Dokument ten reguluje metody i sposoby udzielania zamówień. Główną procedurą (poza Prawem Zamówień Publicznych) jest zasada konkurencyjności, która może być już znana beneficjentom projektów dofinansowanych z funduszy UE. Należy jednak zwrócić uwagę, że są pewne różnice między zasadą konkurencyjności obowiązującą w NMF i EOG, a tą opisaną w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020. Dalej w artykule omówiono najbardziej znaczące i charakterystyczne rozbieżności.

Możliwość wskazania cech odnoszących się do określonego (konkretnego) procesu

Wytyczne obowiązujące w EOG i NMF umożliwiają wskazanie w opisie przedmiotu zamówienia cech, które mogą odnosić się m.in. do określonego procesu, metody produkcji, realizacji wymaganych dostaw, usług lub robót budowlanych – pod warunkiem, że są one związane z przedmiotem zamówienia oraz proporcjonalne do jego wartości i celów. Nie oznacza to jednak możliwości zawężania konkurencyjności; tu zasady są spójne z wytycznymi Funduszy Europejskich, które określają kiedy i na jakich zasadach można wskazać źródło danego zamówienia.

Konieczność ustalenia w opisie przedmiotu zamówienia kryteriów stosowanych w celu oceny równoważności

W ramach zasady konkurencyjności obowiązującej w EOG i NMF, w przypadku dopuszczenia stosowania rozwiązań alternatywnych, w opisie przedmiotu zamówienia należy ustalić kryteria stosowane w celu oceny równoważności. W przypadku procedur znanych z funduszy UE nie ma takiego wymagania i to na oferencie ciąży obowiązek udowodnienia w swojej ofercie, że proponowane rozwiązania w równoważnym stopniu spełniają wymagania określone w zapytaniu ofertowym.

Możliwość stosowania kryteriów oceny odnoszących się do właściwości wykonawcy

W wytycznych dotyczących zamówień w ramach EOG i NMF w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie kryteriów oceny oferty odnoszących się do właściwości wykonawcy. Musi to zostać jednak usankcjonowane przez instytucję będącą stroną umowy o dofinansowanie, która wskazuje jakie rodzaje zamówień mogą być objęte tego rodzaju wyłączeniem. W projektach dofinansowywanych z Unii Europejskiej dopuszcza się ocenę właściwości wykonawcy natomiast wyłącznie przy zamówieniach na usługi społeczne oraz o charakterze niepriorytetowym, w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

Obowiązek wskazania w ofercie, które informacje są objęte tajemnicą przedsiębiorstwa

Wytyczne dot. zamówień w Funduszach Norweskich i Funduszach Europejskiego Obszaru Gospodarczego zobowiązują zamawiającego do obligatoryjnego umieszczania w zapytaniach ofertowych informacji o konieczności wskazania przez oferentów w składanych przez nich ofertach tych kwestii, które objęte są tajemnicą przedsiębiorstwa. Wytyczne konkurencyjności w funduszach UE nie definiują takiego obowiązku.

Termin na złożenie oferty – brak warunku odnoszącego się do progów unijnych

Jedną z najistotniejszych różnic w zasadzie konkurencyjności między omawianymi funduszami jest termin na złożenie oferty w odpowiedzi na zapytanie ofertowe. W funduszach UE obowiązują następujące terminy:

• w przypadku dostaw i usług – co najmniej 7 dni,
• w przypadku robót budowlanych – co najmniej 14 dni,
• w przypadku zamówień o wartości szacunkowej równej lub przekraczającej progi unijne (tj. określone kwoty, po przekroczeniu których zaczyna obowiązywać ostrzejszy reżim udzielania zamówień) – co najmniej 30 dni.

W ramach funduszy EOG oraz NMF nie występuje natomiast warunek odnoszący się do progów unijnych. Oznacza to, że termin przyjmowania ofert będzie wynosił zawsze minimum 7 lub 14 dni, w zależności od rodzaju zamówienia.

Realizując projekty dofinansowane z zewnętrznych źródeł pomocy należy zawsze w pierwszej kolejności zapoznać się z obowiązującymi zasadami dla określonego funduszu. Warto na bieżąco śledzić komunikaty i aktualności, zwłaszcza w zakresie zamówień, gdyż wytyczne są regularnie aktualizowane lub dostosowywane. Zasady mogą się też różnić między poszczególnymi konkursami, dlatego trzeba stale identyfikować wszelkie rozbieżności i niuanse, które mogą mieć wpływ na realizacje projektu i rozliczenie dotacji. Kluczem do sukcesu i otrzymania pełnej kwoty przyznanego dofinansowania jest zawsze dogłębna i aktualna znajomość właściwych przepisów.

Źródła:

• Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 (Warszawa, 21 grudnia 2020 r.)
• Wytyczne w zakresie udzielania zamówień w ramach Mechanizmu Finansowegom EOG na lata 2014-2021 oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowegom na lata 2014-2021 (Warszawa, 2 września 2021 r.)
• Strona internetowa Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej poświęconej EOG i NMF na lata 2014-2021 (https://www.eog.gov.pl/strony/zapoznaj-sie-z-funduszami/cel-i-zasady-dzialania/) dostęp z 31.03.2022 r.

Tytułowym hasłem „nie musisz być Einsteinem” Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju zachęcają przedsiębiorców do ubiegania się o dotacje na projekty badawcze. Czy prace badawczo-rozwojowe zawsze związane są z prowadzeniem eksperymentów w laboratoriach? Jak wskazują eksperci, nawet drobna zmiana może być innowacją, która pozwoli na udoskonalenie firmy, produktu lub usługi. Każdy krok, który zbliża do opracowania nowych rozwiązań i innowacji, może być działalnością badawczą.

W ramach rozpoczynającej się w tym roku nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027 polscy przedsiębiorcy wciąż mają możliwość uzyskania znaczącego wsparcia finansowego w formie bezzwrotnych dotacji. Uwarunkowane jest to jednak naciskiem na prowadzenie projektów badawczych lub uwzględnieniem w projektach inwestycyjnych komponentu badawczo-rozwojowego (B+R), który stanowić będzie obligatoryjny element dla większości wniosków dotacyjnych. To właśnie projekty badawcze wiążą się z największym ryzykiem oraz niepewnością. Wsparcie w formie dotacji ma być zachętą do podjęcia tego ryzyka w celu stworzenia innowacyjnych rozwiązań przez polski sektor biznesu.

Skąd wiedzieć czy prowadzę prace B+R w przedsiębiorstwie?

Z analiz ekspertów wynika, że przedsiębiorcy często nie są świadomi, że prowadzą prace B+R, kojarząc proces badawczy z przełomowymi innowacjami opracowywanymi przy udziale zaawansowanej aparatury naukowej oraz naukowców. Według definicji pochodzącej z Podręcznika Frascati, działalność badawcza i rozwojowa obejmuje pracę twórczą podejmowaną w sposób metodyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz w celu tworzenia nowych zastosowań dla istniejącej wiedzy. Działania, które można określić mianem prac B+R, muszą być zatem nowatorskie, twórcze, nieprzewidywalne, metodyczne oraz, co bardzo ważne, możliwe do przeniesienia lub odtworzenia. W praktyce sprowadza się to jednak do szerokiego spektrum czynności, często nieodłącznie związanych z działalnością przedsiębiorstwa, jak na przykład udoskonalenia istniejących produktów lub technologii czy tworzenie prototypów, które podlegają ochronie patentowej czy też są zgłaszane jako wzory użytkowe i inne.

B+R, czyli prace nad opracowaniem lub rozwojem produktów i technologii

Zatrudnieni w firmach technolodzy na co dzień pracują nad udoskonaleniem produktów, a programiści w spółkach z branży IT tworzą nowe algorytmy, struktury danych, stosując m.in. metody sztucznej inteligencji i udostępniając użytkownikom nieznane dotąd funkcjonalności. Brak konieczności opracowania przez firmę nowych produktów także nie wyklucza prowadzenia działalności B+R w obszarze zmian technologicznych w procesie produkcyjnym. Prace związane z dostosowaniem parku maszynowego i opracowania nowych rozwiązań pozwalających na osiągnięcie zakładanej wydajności produkcji również mogą stanowić działalność B+R. Potencjał badawczy mają zarówno nowe produkty, które można włączyć do oferty firmy, jak również realizowane w firmie procesy technologiczne.

Poziomy gotowości technologicznej

Działalność B+R wyróżniamy także ze względu na poziom zaawansowania prac, który określany jest przez tzw. poziomy gotowości technologicznej (ang. TRL). Przy pomocy tej uniwersalnie stosowanej skali możemy zdefiniować badania podstawowe, badania przemysłowe i eksperymentalne prace rozwojowe.

Badania podstawowe

Białe kitle i laboratoria, które przedsiębiorcy często kojarzą z procesem badawczym, nierzadko dotyczą etapu badań podstawowych, czyli oryginalnych prac badawczych eksperymentalnych lub teoretycznych podejmowanych przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne. Co ważne, tego typu badania nie są finansowane przez programy dotacyjne skierowane do przedsiębiorstw.

Prace B+R z dotacją dla przedsiębiorców – badania przemysłowe

Dotacje przyznawane są przedsiębiorcom planującym prowadzić badania przemysłowe i/lub eksperymentalne prace rozwojowe, ponieważ są one bliższe celom biznesowym poprzez swój potencjał komercjalizacji. Badania przemysłowe mają na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, pozwalając na opracowanie nowych produktów, usług, technologii lub wprowadzenie znaczących ulepszeń do istniejących rozwiązań. Przez nową wiedzę należy rozumieć zagadnienia dotyczące technologii, materiałów, zjawisk, które są niedostępne w literaturze, bazach patentowych oraz niemożliwe do zakupienia i pozyskania ze środowiska branżowego lub naukowego. Badania przemysłowe odpowiadają za pierwsze wyniki prac laboratoryjnych, potwierdzenie założeń badawczych, czy też stworzenie pierwszych modeli docelowego rozwiązania. Są podstawą tworzenia innych produktów, technologii.

Prace B+R z dotacją dla przedsiębiorców – eksperymentalne prace rozwojowe

Drugim z rodzajów działalności B+R w przedsiębiorstwach współfinansowanym ze środków UE są tzw. eksperymentalne prace rozwojowe. Na etapie prac rozwojowych wykorzystuje się dostępną wiedzę uzyskaną w wyniku działalności badawczej oraz doświadczeń praktycznych i na jej podstawie tworzy nowe lub ulepszone produkty, usługi i procesy. Odnosi się to przede wszystkim do zwiększenia skali prowadzonych działań w stosunku do badań przemysłowych, przejście do testowania wypracowanych rozwiązań w środowisku zbliżonym do rzeczywistego oraz tworzenia kompletnych prototypów i linii pilotażowych lub demonstracyjnych. W ten sposób wiedza ogólna testowana jest pod kątem konkretnych zastosowań niezbędnych do pomyślnego zakończenia tego procesu twórczego. Prace rozwojowe charakteryzują się zatem znacząco wyższą gotowością technologiczną i wyczuwalnym potencjałem komercjalizacji. Z tego względu komponent odpowiadający eksperymentalnym pracom rozwojowym jest obligatoryjny w konkursach dotacyjnych skierowanych do przedsiębiorstw, których celem jest docelowo wdrożenie opracowanych rozwiązań.

Istotą każdego projektu badawczo-rozwojowego są nowe koncepcje lub pomysły, które wzbogacają istniejącą wiedzę z różnych obszarów. Przedsiębiorcom umożliwiają one nieprzerwany rozwój i budowanie przewagi konkurencyjnej opartej na innowacjach. Towarzyszące prowadzeniu badań ryzyko i niepewność będą rekompensowane poprzez dostęp do bezzwrotnych środków finansowych w formie dotacji. Budżety negocjowanych aktualnie programów krajowych i regionalnych, które znaczącą część środków przeznaczają na działalność B+R sektora biznesu, zachęcają do poszukiwania w działalności wyzwań badawczych. Dlatego też warto skorzystać z okazji i sięgnąć po dostępne fundusze, rozpoczynając poszukiwania potencjału badawczo-rozwojowego we własnej firmie i wśród własnych zasobów.

Od marca 2020 r. cała unijna gospodarka mierzy się z negatywnymi skutkami wybuchu pandemii COVID-19. W celu przeciwdziałania gospodarczym skutkom kryzysu wywołanego koronawirusem Komisja Europejska uruchomiła kompleksowy plan naprawczy REACT-EU. Część środków przyznanych Polsce dotyczy wsparcia dedykowanego dla przedsiębiorstw. Gdzie i na co będzie można pozyskać dotacje w ramach instrumentu REACT-EU? Odpowiedź znajdziesz w artykule.

Mechanizm alokacji środków REACT-EU i zakres wspieranych działań

Środki z instrumentu REACT-EU stanowią dodatkową alokację w ramach polityki spójności w perspektywie budżetowej 2014-2020. Łączny budżet tego instrumentu dla Polski wyniesie ok. 2 mld EUR. Zasoby finansowe mogą być przeznaczane w szczególności na wsparcie systemów opieki zdrowotnej oraz transformację ekologiczną i cyfrową. Podział alokacji budżetowej z REACT-EU różni się w zależności od potrzeb danego regionu. Warto zaznaczyć, że w część środków zostanie przyznana na wsparcie inwestycyjne dla MŚP.

REACT-EU lubelskie: dotacje na wsparcie przedsiębiorstw w zakresie energetyki

Dzięki zasileniu budżetu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 dodatkowymi środkami pochodzącymi z instrumentu REACT-EU Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości ogłosiła w ostatnich dniach stycznia nabór z Działania 15.1 Wsparcie przedsiębiorstw w zakresie energetyki. Celem Działania jest zielona transformacja lubelskiej gospodarki poprzez poprawę efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Wspierane przedsięwzięcia mogą dotyczyć w szczególności inwestycji w odnawialne źródła energii oraz kompleksowych termomodernizacji budynków. Nabór trwa od 28 lutego do 6 maja br. Alokacja przewidziana dla tego konkursu to łącznie aż około 90 mln PLN. Więcej o tym naborze przeczytasz w naszych aktualnościach.

REACT-EU łódzkie: wsparcie inwestycji w MŚP

Przedmiotem Działania XIII.1 REACT-EU dla przedsiębiorstw będzie wsparcie inwestycyjne MŚP, które odczuły negatywne skutki epidemii COVID-19. Obligatoryjnym wskaźnikiem uprawniającym do udziału w konkursie jest spadek obrotów w okresie 1 lipca – 31 grudnia 2020 r. w stosunku do 1 lipca – 31 grudnia 2019 r. co najmniej na poziomie 30%. Premiowane będą projekty uwzględniające rozwiązania cyfrowe oraz aspekty środowiskowe. W ramach projektu będzie można nabyć np. specjalistyczne oprogramowanie, technologie wykorzystujące technikę cyfrową czy rozwiązania dotyczące wzrostu efektywności energetycznej. Budżet naboru wynosi blisko 45 mln PLN. Obecnie nie są jeszcze znane informacje dotyczące terminu uruchomienia konkursu.

REACT-EU opolskie: wsparcie TIK w przedsiębiorstwach

Celem Działania 12.1 Wsparcie TIK w przedsiębiorstwach w ramach REACT-EU jest wsparcie wdrożenia technologii informacyjno-komunikacyjnych w przedsiębiorstwach. Wspierane będą w szczególności procesy informatyzacji wewnętrznej oraz rozwój współpracy między przedsiębiorstwami w oparciu o nowoczesne rozwiązania teleinformatyczne (B2B). Alokacja dla tego Działania wynosi niecałe 10 mln PLN. Szczegóły konkursu na ten moment nie są znane.

REACT-EU pomorskie: wsparcie dotacyjne dla MŚP

Przedmiotem Poddziałania 13.1.1. Mikro, Małe i Średnie Przedsiębiorstwa – REACT-EU – wsparcie dotacyjne jest zwiększenie poziomu inwestycji MŚP ukierunkowanych na odbudowywanie ich pozycji rynkowej, zwiększenie odporności i zdobywanie nowych przewag konkurencyjnych. Premiowane będą branże szczególnie dotknięte skutkami kryzysu koronawirusa oraz projekty dotyczące rozwiązań cyfrowych i ekologicznych. Wsparcie realizowane będzie w formule projektu grantowego. Wysokość grantu nie będzie mogła przekroczyć kwoty 200 tys. EUR na jednego przedsiębiorcę. Budżet konkursu wynosi około 45 mln PLN. Uruchomienie naboru nastąpi prawdopodobnie w III kwartale 2022 roku.

REACT-EU warmińsko-mazurskie: dotacje dla firm w celu uodpornienia na kryzysy epidemiczne

Dofinansowaniem w ramach Działania 13.1 Wytrzymałe MŚP objęte zostaną projekty przedsiębiorstw dotyczące przeciwdziałania ekonomicznym skutkom pandemii COVID-19 oraz budowania ich odporności na podobne kryzysy w przyszłości. Wsparcie zostanie udzielone projektom dotyczącym zakupu sprzętu/usług pod kątem zapewnienia ciągłości pracy i działalności. Przedmiotem inwestycji może być m.in. dostosowanie do pracy zdalnej, przebranżowienie czy wprowadzenie nowego produktu lub usługi. Zwiększone szanse na uzyskanie dotacji będą mieli przedsiębiorcy prowadzący działalność w branży dotkniętej skutkami epidemii COVID 19 lub objętej czasowym zakazem funkcjonowania oraz planujący wdrożenie rozwiązań cyfrowych. Alokacja dla Działania wynosi blisko 50 mln PLN. Trwają prace nad dokumentacją konkursową oraz ustaleniem terminu przeprowadzenia naboru.

Uruchomienie dodatkowych środków z instrumentu REACT-EU jest szczególnie istotne w kontekście trwającego obecnie okresu przejściowego między kolejnymi perspektywami budżetowymi. W oczekiwaniu na konkursy planowane w nowym okresie programowym na lata 2021-2027 dodatkowy zastrzyk budżetowy środkami z REACT-EU gwarantuje ciągłość wsparcia bezzwrotnego dla przedsiębiorstw. Z pewnością warto skorzystać z bogatej oferty dotacyjnej i wprowadzić zmiany w swoim przedsiębiorstwie tak, aby było bardziej odporne na kryzysy. Szczególnie wspierane w planowanych naborach rozwiązania ekologiczne i cyfrowe są również melodią przyszłości polskiej gospodarki.

Jeśli chcesz na bieżąco otrzymywać informacje o planowanych naborach w ramach mechanizmu REACT-EU oraz innych konkursach dotacyjnych – zapisz się do bezpłatnego monitoringu dotacji!

Artykuł opracowano na podstawie aktualnych Szczegółowych Opisów Osi Priorytetowych programów operacyjnych wszystkich województw w Polsce.

Pozyskałeś dotację i przygotowujesz się do rozpoczęcia realizacji swojego projektu? Jednym z kluczowych zadań, jakie stoją przed Tobą, będzie wybór wykonawców. Jeśli nie jesteś zobligowany do stosowania przepisów z zakresu Prawa Zamówień Publicznych, będziesz stosować procedury zgodne z zasadą konkurencyjności. Czy wiedziałeś, że przewidziano również takie sytuacje, w których możesz wybrać wykonawcę bez stosowania tych procedur?

Zakupy o wartości poniżej 20 000,00 zł netto

Jeżeli zamówienie, które planujesz zrealizować, nie przekroczy wartości 20 000,00 zł netto, możesz dokonać zakupu z wolnej ręki. Pamiętaj jednak, żeby przedtem należycie oszacować wartość rynkową zamówienia, na przykład pozyskując 3 oferty różnych wykonawców. Należy też upewnić się, że zamówienie nie łączy się z innymi zaplanowanymi w ramach projektu – jeśli w jednym przedziale czasu, jeden wykonawca może zrealizować zamówienia tożsame funkcjonalnie na wartość przekraczającą kwotę 20 000,00 zł, nie będziesz mógł skorzystać z wyłączenia ze stosowania zasady konkurencyjności.

Stosowanie uproszczonej metody rozliczania wydatków

Jedną z metod rozliczania projektów dofinansowywanych przez UE jest stosowanie uproszczonych form, takich jak przede wszystkim kwoty ryczałtowe. W przypadku tej metody transze dofinansowania nie są wypłacane w oparciu o zwrot rzeczywiście poniesionych kosztów, a jedynie na podstawie wykonania określonego zadania (np. udział w targach, zakup oprogramowania), dla którego kwotę uzgodniono na etapie oceny wniosku. Jeżeli w Twoim projekcie przewidziano wydatki rozliczane w sposób uproszczony (kwotami ryczałtowymi), to takie wydatki również możesz ponosić bez stosowania postępowań ofertowych. Możesz oczywiście zastosować procedury zakupów, które zwykle stosujesz w swojej działalności, jeżeli posiadasz takie regulacje. Sposób wyboru wykonawcy jest dowolny i nie będzie przedmiotem weryfikacji przez instytucje. Pamiętaj – jeśli tylko część zaplanowanych w projekcie wydatków ma charakter ryczałtowy, to wyłączenie możesz zastosować tylko do tej części!

Nabycie praw do nieruchomości

Nabycie własności lub innych praw (np. najmu) do istniejących budynków lub nieruchomości również nie wymaga od Ciebie zastosowania zasady konkurencyjności. Nie wolno Ci jednak zawrzeć umowy z podmiotem, który jest z Tobą powiązany osobowo lub kapitałowo.

Amortyzacja

W przypadku rozliczania w projekcie amortyzacji, kwalifikowalne są jedynie księgowe odpisy amortyzacyjne, a nie sam zakup. W związku z tym nie musisz stosować zasady konkurencyjności przy nabywaniu maszyn i urządzeń lub oprogramowania, jeśli kwalifikujesz w projekcie ich odpisy amortyzacyjne. Kwalifikowanie kosztów amortyzacji jest przede wszystkim charakterystyczne dla projektów badawczo-rozwojowych.

Personel badawczy w projekcie B+R

Koszty związane z wynagrodzeniem kadry naukowo-badawczej w projekcie badawczo-rozwojowym stanowią zazwyczaj zasadniczą część wydatków przedsięwzięcia. Jeśli we wniosku o dofinansowanie wskazałeś z imienia i nazwiska osoby, które mają wymagane kwalifikacje i docelowo mają prowadzić planowane prace w obszarze B+R, to również nie będziesz musiał  przeprowadzać postępowania zgodnie z zasadą konkurencyjności. Dotyczy to zarówno umów o pracę, jak i umów cywilnoprawnych.

Zamówienie może być zrealizowane tylko przez jednego wykonawcę

Wyłączenie z zasady konkurencyjności występuje również wtedy, gdy Twoje zamówienie może być zrealizowane tylko przez jednego wykonawcę, ale wyłącznie w jednym z poniższych przypadków:

• nie istnieje konkurencja dla wykonawcy ze względów technicznych, o charakterze obiektywnym,
• przedmiot zamówienia jest objęty ochroną praw wyłącznych, w tym praw własności intelektualnej.

Oznacza to, że brak konkurencji musi wynikać z przyczyn obiektywnych, np. na rynku nie istnieją żadne alternatywne rozwiązania techniczne. Niedopuszczalne jest w takich przypadkach sztuczne zawężanie konkurencyjności.

Brak rozstrzygnięcia w przeprowadzonym postępowaniu

Przeprowadziłeś procedurę wyboru wykonawcy zgodnie z zasadą konkurencyjności, ale nie udało Ci się w ten sposób wybrać dostawcy (nie wpłynęła żadna oferta lub wszystkie złożone oferty podlegały odrzuceniu)? Jeśli procedura była przeprowadzona prawidłowo, w takim przypadku również możesz wybrać wykonawcę bez konieczności powtarzania procedur. Musisz jednak pamiętać, żeby w umowie zachować warunki z wcześniejszego zapytania ofertowego, np. niezmieniony termin realizacji zamówienia lub wymogi, jakie musi spełniać wykonawca. Ich złagodzenie może być uznane za nieprawidłowość.

Wyżej opisane sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwości, a wskazują najczęściej spotykane przypadki. Bardziej szczegółowy opis znajdziesz w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020. Musisz też pamiętać, że w różnych programach poszczególne regulacje mogą się różnić; zawsze postępuj więc zgodnie z obowiązującą Cię dokumentacją, w szczególności umową o dofinansowanie. W razie wątpliwości, skontaktuj się z instytucją zarządzającą bądź pośredniczącą. Upewnisz się, że postępujesz właściwie albo zawczasu otrzymasz informację, że jednak występują przesłanki do zastosowania zasady konkurencyjności. W takich przypadkach lepiej zachować ostrożność, gdyż niewłaściwa interpretacja może kosztować nawet 100% przyznanego dofinansowania.

Źródła:
1. Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020
2. Zamówienia udzielane w ramach projektów – Podręcznik wnioskodawcy i beneficjenta programów polityki spójności 2014–2020
3. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju – udzielanie zamówień w projektach dofinansowanych ze środków UE
4. Kwoty ryczałtowe jako uproszczona metoda rozliczania wydatków w poddziałaniu 3.3.3. Wsparcie MŚP w promocji marek produktowych – Go to Brand

W nowej perspektywie finansowej 2021-2027 ogromne znaczenie będą mieć tzw. zielone inwestycje ograniczające negatywny wpływ na środowisko, wpisujące się w ideę Europejskiego Zielonego Ładu. Jednym z jego nadrzędnych celów jest gospodarka o obiegu zamkniętym, której wdrożenie w nowym okresie programowania będzie finansowane ze środków unijnych w formie bezzwrotnych dotacji.

Europejski Zielony Ład to program UE, który ma na celu „uczynienie Europy pierwszym kontynentem neutralnym pod względem klimatu do 2050 r.”. Osiągnięcie tego celu umożliwić ma m.in. „zmobilizowanie sektora przemysłu na rzecz czystej gospodarki o obiegu zamkniętym”. Dlatego też w najbliższych latach coraz większe znaczenie będą mieć inwestycje w zielone technologie pozwalające na przejście przedsiębiorstw na rozwiązania „obiegu zamkniętego”.

Czym jest gospodarka o obiegu zamkniętym?

Gospodarka o obiegu zamkniętym (dalej: GOZ) jest modelem rozwoju gospodarczego, którego podstawowe założenia to:
1. wartość dodana surowców lub zasobów, materiałów i produktów jest maksymalizowana lub
2. ilość wytwarzanych odpadów jest ograniczana, a jak już powstaną to są zagospodarowywane wg hierarchii sposobów postępowania z odpadami (zapobieganie powstawaniu odpadów, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling, inne sposoby odzysku, unieszkodliwienie).

Reasumując, odchodzimy od gospodarki linearnej („weź – wyprodukuj – zużyj – wyrzuć”), a wchodzimy w gospodarkę cyrkularną, gdzie odpady, jeżeli już powstaną, to są traktowane jako surowce wtórne. Realizacji tej właśnie idei mają służyć wszystkie działania poprzedzające powstanie odpadów. Wdrożenie odpowiednich rozwiązań umożliwiających stosowanie modelu GOZ w przedsiębiorstwach będzie podlegało dofinansowaniu unijnemu, głównie w formie dotacji.

W jaki sposób zastosować GOZ wg Mapy Drogowej?

Sposoby zastosowania modelu GOZ wyznacza Mapa Drogowa GOZ, która jest jednym z projektów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Dokument ten wskazuje na zmniejszenie ilości surowców zużywanych na jednostkę produkowanych dóbr, a także założenie zmniejszania negatywnego wpływu na środowisko procesów produkcyjnych, w szczególności w kontekście redukcji emisji gazów cieplarnianych i ilości wytwarzanych odpadów.

Innym zastosowaniem koncepcji GOZ jest uwzględnienie, już przy projektowaniu i produkcji, użycia takich surowców i technologii oraz wprowadzenie takich rozwiązań konstrukcyjnych i użytkowych, które pozwolą na zebranie większej ilości odpadów możliwych do poddania recyklingowi. Przy czym należy zaznaczyć, iż ważnym aspektem jest tu również wydłużenie cyklu życia produktu.

W model wpisuje się również biogospodarka o obiegu zamkniętym, tzn. zarządzanie zasobami odnawialnymi, czyli biomasą, w sposób zrównoważony oraz najkorzystniejszy pod względem ekonomicznym i środowiskowym. Przykładem tu może być wykorzystanie biomasy drzewnej do produkcji papieru w branży celulozowo-papierniczej.

Gospodarka o obiegu zamkniętym jako nowy model biznesowy

Wdrożenie modelu GOZ w przedsiębiorstwie wiąże się z zmianą tradycyjnego modelu biznesowego składającego się następujących elementów: kluczowi partnerzy/dostawcy, kluczowe działania, kluczowe zasoby, relacje z klientami, kanały dystrybucji, segmentacja klientów, koszty i przychody. Przeorganizowanie firmy w celu zastosowania koncepcji GOZ będzie wymagało wdrożenia nowego modelu, który polegać będzie na uwzględnieniu elementów wymienionych wyżej przy jednoczesnym dostarczaniu wartości dla klienta oraz „zamykaniu obiegu”. Przykładem zastosowania takiego modelu jest logistyka zwrotna, która ma szczególne znaczenie w GOZ. Polega ona na zapewnieniu przepływu powstałych odpadów od konsumenta do producenta w celu ich zagospodarowania, np. butelki po napojach czy nawet maszyny przemysłowe.

Działania wdrażające model GOZ

W modelu gospodarki o obiegu zamkniętym można wymienić następujące przykładowe działania umożliwiające jego wdrożenie:

• używanie w procesach produkcyjnych odnawialnej energii i surowców;
• dzielenie ruchomości;
• przedłużanie życia produktów przez odpowiednie projektowanie i użytkowanie oraz ponowne używanie produktów;
• zwiększanie wydajności procesów produkcji;
• minimalizacja powstawania odpadów;
• ponowne wykorzystanie komponentów.

Źródła finansowania z funduszy UE

Inwestycje związane z GOZ w okresie programowania na lata 2021-2027 będzie można współfinansować ze środków unijnych. Wsparcie będą mogły uzyskać działania w zakresie m.in. recyklingu odpadów, minimalizacji zużycia surowców i ilości wytwarzanych odpadów produkcyjnych. Zakres działań podlegających dofinansowaniu może się różnić w zależności od danego programu.

Koncepcja GOZ jest uwzględniona zarówno w projektach Krajowego Planu Odbudowy, Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), jak i w programach regionalnych poszczególnych województw. Dofinansowanie będzie można pozyskać w ramach pomocy bezzwrotnej, czyli dotacji, bądź ewentualnie przy wykorzystaniu instrumentów finansowych w postaci pożyczki z częściowym umorzeniem po osiągnięciu zakładanego efektu środowiskowego. Dostępne alokacje zadeklarowane w projektach poszczególnych programów wahają się od 5 000 000 euro w woj. świętokrzyskim, 35 000 000 euro w Wielkopolsce, po blisko 47 000 000 euro w woj. małopolskim.

Podsumowując, w perspektywie najbliższych lat znaczący wpływ na poziom konkurencyjności gospodarki będzie miała transformacja w kierunku GOZ. Niestety obecnie przedsiębiorstwa w Polsce często nie postrzegają jeszcze zielonych technologii jako źródła przewagi konkurencyjnej i nie dostrzegają długofalowych korzyści ekonomicznych będących następstwem ich wdrożenia. Szansą na zmianę tego podejścia będzie wsparcie z funduszy unijnych, gdzie zielone technologie związane z GOZ, poza inwestycjami uwzględniającymi komponent badawczo-rozwojowy, będą głównym kierunkiem wsparcia bezzwrotnego w perspektywie finansowej na lata 2021-2027.  Oby tylko polscy przedsiębiorcy skorzystali z tej szansy i szerokiej oferty wsparcia, co pozwoli stopniowo upowszechniać założenia gospodarki o obiegu zamkniętym oraz popularyzować pozytywne aspekty zastosowania tego modelu w prowadzonej działalności gospodarczej.

Źródła:

• Załącznik nr 1 do projektu programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021–2027,
• operacyjne programy regionalne poszczególnych województw,
• Mapa drogowa transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym,
• KOMUNIKAT KOMISJI, Europejski Zielony Ład, z dnia 11.12.2019.