Archiwum miesięczne: marzec 2022

Przedsiębiorcy chcąc rozwijać swoją działalność mogą korzystać z różnych form wsparcia w obszarze dotacyjnym. Oprócz Funduszy Europejskich, dla polskich firm dostępne są także takie źródła współfinansowania jak Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) czy Norweski Mechanizm Finansowy (NMF). Zamówienia realizowane w ramach tych mechanizmów finansowych muszą być zgodne z adekwatnymi wytycznymi. W artykule przedstawiono podstawowe różnice dotyczące procedur realizacji zamówień i stosowania zasad konkurencyjnych w tego typu projektach względem przepisów znanych beneficjentom z funduszy unijnych.

Czym jest Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy (NMF)?

Wymienione mechanizmy finansowe są formą bezzwrotnej pomocy przyznawanej przez Islandię, Norwegię i Liechtenstein nowym członkom Unii Europejskiej. Korzyści z tego rozwiązania są obustronne – w zamian za udzielone wsparcie finansowe państwa-darczyńcy mogą korzystać z dostępu do rynku wewnętrznego UE, mimo, że nie są jego członkami. Podstawowym celem Funduszy Norweskich i Funduszy EOG jest dążenie do zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie EOG oraz budowanie i wzmacnianie relacji pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem.

Zamówienia w ramach EOG i NMF – różnice w procedurach konkurencyjnych względem zasad znanych z funduszy UE

Podmioty, które otrzymały dotacje z EOG lub NMF, podobnie jak w przypadku funduszy pochodzących z Unii Europejskiej, muszą liczyć się z szeregiem zasad dotyczących realizacji dofinansowanego przedsięwzięcia, w tym zamówień w projekcie. W tym celu stworzone zostały m.in. Wytyczne w zakresie udzielania zamówień w ramach Mechanizmu Finansowego EOG na lata 2014-2021 oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021. Dokument ten reguluje metody i sposoby udzielania zamówień. Główną procedurą (poza Prawem Zamówień Publicznych) jest zasada konkurencyjności, która może być już znana beneficjentom projektów dofinansowanych z funduszy UE. Należy jednak zwrócić uwagę, że są pewne różnice między zasadą konkurencyjności obowiązującą w NMF i EOG, a tą opisaną w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020. Dalej w artykule omówiono najbardziej znaczące i charakterystyczne rozbieżności.

Możliwość wskazania cech odnoszących się do określonego (konkretnego) procesu

Wytyczne obowiązujące w EOG i NMF umożliwiają wskazanie w opisie przedmiotu zamówienia cech, które mogą odnosić się m.in. do określonego procesu, metody produkcji, realizacji wymaganych dostaw, usług lub robót budowlanych – pod warunkiem, że są one związane z przedmiotem zamówienia oraz proporcjonalne do jego wartości i celów. Nie oznacza to jednak możliwości zawężania konkurencyjności; tu zasady są spójne z wytycznymi Funduszy Europejskich, które określają kiedy i na jakich zasadach można wskazać źródło danego zamówienia.

Konieczność ustalenia w opisie przedmiotu zamówienia kryteriów stosowanych w celu oceny równoważności

W ramach zasady konkurencyjności obowiązującej w EOG i NMF, w przypadku dopuszczenia stosowania rozwiązań alternatywnych, w opisie przedmiotu zamówienia należy ustalić kryteria stosowane w celu oceny równoważności. W przypadku procedur znanych z funduszy UE nie ma takiego wymagania i to na oferencie ciąży obowiązek udowodnienia w swojej ofercie, że proponowane rozwiązania w równoważnym stopniu spełniają wymagania określone w zapytaniu ofertowym.

Możliwość stosowania kryteriów oceny odnoszących się do właściwości wykonawcy

W wytycznych dotyczących zamówień w ramach EOG i NMF w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie kryteriów oceny oferty odnoszących się do właściwości wykonawcy. Musi to zostać jednak usankcjonowane przez instytucję będącą stroną umowy o dofinansowanie, która wskazuje jakie rodzaje zamówień mogą być objęte tego rodzaju wyłączeniem. W projektach dofinansowywanych z Unii Europejskiej dopuszcza się ocenę właściwości wykonawcy natomiast wyłącznie przy zamówieniach na usługi społeczne oraz o charakterze niepriorytetowym, w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

Obowiązek wskazania w ofercie, które informacje są objęte tajemnicą przedsiębiorstwa

Wytyczne dot. zamówień w Funduszach Norweskich i Funduszach Europejskiego Obszaru Gospodarczego zobowiązują zamawiającego do obligatoryjnego umieszczania w zapytaniach ofertowych informacji o konieczności wskazania przez oferentów w składanych przez nich ofertach tych kwestii, które objęte są tajemnicą przedsiębiorstwa. Wytyczne konkurencyjności w funduszach UE nie definiują takiego obowiązku.

Termin na złożenie oferty – brak warunku odnoszącego się do progów unijnych

Jedną z najistotniejszych różnic w zasadzie konkurencyjności między omawianymi funduszami jest termin na złożenie oferty w odpowiedzi na zapytanie ofertowe. W funduszach UE obowiązują następujące terminy:

• w przypadku dostaw i usług – co najmniej 7 dni,
• w przypadku robót budowlanych – co najmniej 14 dni,
• w przypadku zamówień o wartości szacunkowej równej lub przekraczającej progi unijne (tj. określone kwoty, po przekroczeniu których zaczyna obowiązywać ostrzejszy reżim udzielania zamówień) – co najmniej 30 dni.

W ramach funduszy EOG oraz NMF nie występuje natomiast warunek odnoszący się do progów unijnych. Oznacza to, że termin przyjmowania ofert będzie wynosił zawsze minimum 7 lub 14 dni, w zależności od rodzaju zamówienia.

Realizując projekty dofinansowane z zewnętrznych źródeł pomocy należy zawsze w pierwszej kolejności zapoznać się z obowiązującymi zasadami dla określonego funduszu. Warto na bieżąco śledzić komunikaty i aktualności, zwłaszcza w zakresie zamówień, gdyż wytyczne są regularnie aktualizowane lub dostosowywane. Zasady mogą się też różnić między poszczególnymi konkursami, dlatego trzeba stale identyfikować wszelkie rozbieżności i niuanse, które mogą mieć wpływ na realizacje projektu i rozliczenie dotacji. Kluczem do sukcesu i otrzymania pełnej kwoty przyznanego dofinansowania jest zawsze dogłębna i aktualna znajomość właściwych przepisów.

Źródła:

• Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 (Warszawa, 21 grudnia 2020 r.)
• Wytyczne w zakresie udzielania zamówień w ramach Mechanizmu Finansowegom EOG na lata 2014-2021 oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowegom na lata 2014-2021 (Warszawa, 2 września 2021 r.)
• Strona internetowa Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej poświęconej EOG i NMF na lata 2014-2021 (https://www.eog.gov.pl/strony/zapoznaj-sie-z-funduszami/cel-i-zasady-dzialania/) dostęp z 31.03.2022 r.

Tytułowym hasłem „nie musisz być Einsteinem” Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Narodowe Centrum Badań i Rozwoju zachęcają przedsiębiorców do ubiegania się o dotacje na projekty badawcze. Czy prace badawczo-rozwojowe zawsze związane są z prowadzeniem eksperymentów w laboratoriach? Jak wskazują eksperci, nawet drobna zmiana może być innowacją, która pozwoli na udoskonalenie firmy, produktu lub usługi. Każdy krok, który zbliża do opracowania nowych rozwiązań i innowacji, może być działalnością badawczą.

W ramach rozpoczynającej się w tym roku nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027 polscy przedsiębiorcy wciąż mają możliwość uzyskania znaczącego wsparcia finansowego w formie bezzwrotnych dotacji. Uwarunkowane jest to jednak naciskiem na prowadzenie projektów badawczych lub uwzględnieniem w projektach inwestycyjnych komponentu badawczo-rozwojowego (B+R), który stanowić będzie obligatoryjny element dla większości wniosków dotacyjnych. To właśnie projekty badawcze wiążą się z największym ryzykiem oraz niepewnością. Wsparcie w formie dotacji ma być zachętą do podjęcia tego ryzyka w celu stworzenia innowacyjnych rozwiązań przez polski sektor biznesu.

Skąd wiedzieć czy prowadzę prace B+R w przedsiębiorstwie?

Z analiz ekspertów wynika, że przedsiębiorcy często nie są świadomi, że prowadzą prace B+R, kojarząc proces badawczy z przełomowymi innowacjami opracowywanymi przy udziale zaawansowanej aparatury naukowej oraz naukowców. Według definicji pochodzącej z Podręcznika Frascati, działalność badawcza i rozwojowa obejmuje pracę twórczą podejmowaną w sposób metodyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz w celu tworzenia nowych zastosowań dla istniejącej wiedzy. Działania, które można określić mianem prac B+R, muszą być zatem nowatorskie, twórcze, nieprzewidywalne, metodyczne oraz, co bardzo ważne, możliwe do przeniesienia lub odtworzenia. W praktyce sprowadza się to jednak do szerokiego spektrum czynności, często nieodłącznie związanych z działalnością przedsiębiorstwa, jak na przykład udoskonalenia istniejących produktów lub technologii czy tworzenie prototypów, które podlegają ochronie patentowej czy też są zgłaszane jako wzory użytkowe i inne.

B+R, czyli prace nad opracowaniem lub rozwojem produktów i technologii

Zatrudnieni w firmach technolodzy na co dzień pracują nad udoskonaleniem produktów, a programiści w spółkach z branży IT tworzą nowe algorytmy, struktury danych, stosując m.in. metody sztucznej inteligencji i udostępniając użytkownikom nieznane dotąd funkcjonalności. Brak konieczności opracowania przez firmę nowych produktów także nie wyklucza prowadzenia działalności B+R w obszarze zmian technologicznych w procesie produkcyjnym. Prace związane z dostosowaniem parku maszynowego i opracowania nowych rozwiązań pozwalających na osiągnięcie zakładanej wydajności produkcji również mogą stanowić działalność B+R. Potencjał badawczy mają zarówno nowe produkty, które można włączyć do oferty firmy, jak również realizowane w firmie procesy technologiczne.

Poziomy gotowości technologicznej

Działalność B+R wyróżniamy także ze względu na poziom zaawansowania prac, który określany jest przez tzw. poziomy gotowości technologicznej (ang. TRL). Przy pomocy tej uniwersalnie stosowanej skali możemy zdefiniować badania podstawowe, badania przemysłowe i eksperymentalne prace rozwojowe.

Badania podstawowe

Białe kitle i laboratoria, które przedsiębiorcy często kojarzą z procesem badawczym, nierzadko dotyczą etapu badań podstawowych, czyli oryginalnych prac badawczych eksperymentalnych lub teoretycznych podejmowanych przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne. Co ważne, tego typu badania nie są finansowane przez programy dotacyjne skierowane do przedsiębiorstw.

Prace B+R z dotacją dla przedsiębiorców – badania przemysłowe

Dotacje przyznawane są przedsiębiorcom planującym prowadzić badania przemysłowe i/lub eksperymentalne prace rozwojowe, ponieważ są one bliższe celom biznesowym poprzez swój potencjał komercjalizacji. Badania przemysłowe mają na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, pozwalając na opracowanie nowych produktów, usług, technologii lub wprowadzenie znaczących ulepszeń do istniejących rozwiązań. Przez nową wiedzę należy rozumieć zagadnienia dotyczące technologii, materiałów, zjawisk, które są niedostępne w literaturze, bazach patentowych oraz niemożliwe do zakupienia i pozyskania ze środowiska branżowego lub naukowego. Badania przemysłowe odpowiadają za pierwsze wyniki prac laboratoryjnych, potwierdzenie założeń badawczych, czy też stworzenie pierwszych modeli docelowego rozwiązania. Są podstawą tworzenia innych produktów, technologii.

Prace B+R z dotacją dla przedsiębiorców – eksperymentalne prace rozwojowe

Drugim z rodzajów działalności B+R w przedsiębiorstwach współfinansowanym ze środków UE są tzw. eksperymentalne prace rozwojowe. Na etapie prac rozwojowych wykorzystuje się dostępną wiedzę uzyskaną w wyniku działalności badawczej oraz doświadczeń praktycznych i na jej podstawie tworzy nowe lub ulepszone produkty, usługi i procesy. Odnosi się to przede wszystkim do zwiększenia skali prowadzonych działań w stosunku do badań przemysłowych, przejście do testowania wypracowanych rozwiązań w środowisku zbliżonym do rzeczywistego oraz tworzenia kompletnych prototypów i linii pilotażowych lub demonstracyjnych. W ten sposób wiedza ogólna testowana jest pod kątem konkretnych zastosowań niezbędnych do pomyślnego zakończenia tego procesu twórczego. Prace rozwojowe charakteryzują się zatem znacząco wyższą gotowością technologiczną i wyczuwalnym potencjałem komercjalizacji. Z tego względu komponent odpowiadający eksperymentalnym pracom rozwojowym jest obligatoryjny w konkursach dotacyjnych skierowanych do przedsiębiorstw, których celem jest docelowo wdrożenie opracowanych rozwiązań.

Istotą każdego projektu badawczo-rozwojowego są nowe koncepcje lub pomysły, które wzbogacają istniejącą wiedzę z różnych obszarów. Przedsiębiorcom umożliwiają one nieprzerwany rozwój i budowanie przewagi konkurencyjnej opartej na innowacjach. Towarzyszące prowadzeniu badań ryzyko i niepewność będą rekompensowane poprzez dostęp do bezzwrotnych środków finansowych w formie dotacji. Budżety negocjowanych aktualnie programów krajowych i regionalnych, które znaczącą część środków przeznaczają na działalność B+R sektora biznesu, zachęcają do poszukiwania w działalności wyzwań badawczych. Dlatego też warto skorzystać z okazji i sięgnąć po dostępne fundusze, rozpoczynając poszukiwania potencjału badawczo-rozwojowego we własnej firmie i wśród własnych zasobów.

Od marca 2020 r. cała unijna gospodarka mierzy się z negatywnymi skutkami wybuchu pandemii COVID-19. W celu przeciwdziałania gospodarczym skutkom kryzysu wywołanego koronawirusem Komisja Europejska uruchomiła kompleksowy plan naprawczy REACT-EU. Część środków przyznanych Polsce dotyczy wsparcia dedykowanego dla przedsiębiorstw. Gdzie i na co będzie można pozyskać dotacje w ramach instrumentu REACT-EU? Odpowiedź znajdziesz w artykule.

Mechanizm alokacji środków REACT-EU i zakres wspieranych działań

Środki z instrumentu REACT-EU stanowią dodatkową alokację w ramach polityki spójności w perspektywie budżetowej 2014-2020. Łączny budżet tego instrumentu dla Polski wyniesie ok. 2 mld EUR. Zasoby finansowe mogą być przeznaczane w szczególności na wsparcie systemów opieki zdrowotnej oraz transformację ekologiczną i cyfrową. Podział alokacji budżetowej z REACT-EU różni się w zależności od potrzeb danego regionu. Warto zaznaczyć, że w część środków zostanie przyznana na wsparcie inwestycyjne dla MŚP.

REACT-EU lubelskie: dotacje na wsparcie przedsiębiorstw w zakresie energetyki

Dzięki zasileniu budżetu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 dodatkowymi środkami pochodzącymi z instrumentu REACT-EU Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości ogłosiła w ostatnich dniach stycznia nabór z Działania 15.1 Wsparcie przedsiębiorstw w zakresie energetyki. Celem Działania jest zielona transformacja lubelskiej gospodarki poprzez poprawę efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Wspierane przedsięwzięcia mogą dotyczyć w szczególności inwestycji w odnawialne źródła energii oraz kompleksowych termomodernizacji budynków. Nabór trwa od 28 lutego do 6 maja br. Alokacja przewidziana dla tego konkursu to łącznie aż około 90 mln PLN. Więcej o tym naborze przeczytasz w naszych aktualnościach.

REACT-EU łódzkie: wsparcie inwestycji w MŚP

Przedmiotem Działania XIII.1 REACT-EU dla przedsiębiorstw będzie wsparcie inwestycyjne MŚP, które odczuły negatywne skutki epidemii COVID-19. Obligatoryjnym wskaźnikiem uprawniającym do udziału w konkursie jest spadek obrotów w okresie 1 lipca – 31 grudnia 2020 r. w stosunku do 1 lipca – 31 grudnia 2019 r. co najmniej na poziomie 30%. Premiowane będą projekty uwzględniające rozwiązania cyfrowe oraz aspekty środowiskowe. W ramach projektu będzie można nabyć np. specjalistyczne oprogramowanie, technologie wykorzystujące technikę cyfrową czy rozwiązania dotyczące wzrostu efektywności energetycznej. Budżet naboru wynosi blisko 45 mln PLN. Obecnie nie są jeszcze znane informacje dotyczące terminu uruchomienia konkursu.

REACT-EU opolskie: wsparcie TIK w przedsiębiorstwach

Celem Działania 12.1 Wsparcie TIK w przedsiębiorstwach w ramach REACT-EU jest wsparcie wdrożenia technologii informacyjno-komunikacyjnych w przedsiębiorstwach. Wspierane będą w szczególności procesy informatyzacji wewnętrznej oraz rozwój współpracy między przedsiębiorstwami w oparciu o nowoczesne rozwiązania teleinformatyczne (B2B). Alokacja dla tego Działania wynosi niecałe 10 mln PLN. Szczegóły konkursu na ten moment nie są znane.

REACT-EU pomorskie: wsparcie dotacyjne dla MŚP

Przedmiotem Poddziałania 13.1.1. Mikro, Małe i Średnie Przedsiębiorstwa – REACT-EU – wsparcie dotacyjne jest zwiększenie poziomu inwestycji MŚP ukierunkowanych na odbudowywanie ich pozycji rynkowej, zwiększenie odporności i zdobywanie nowych przewag konkurencyjnych. Premiowane będą branże szczególnie dotknięte skutkami kryzysu koronawirusa oraz projekty dotyczące rozwiązań cyfrowych i ekologicznych. Wsparcie realizowane będzie w formule projektu grantowego. Wysokość grantu nie będzie mogła przekroczyć kwoty 200 tys. EUR na jednego przedsiębiorcę. Budżet konkursu wynosi około 45 mln PLN. Uruchomienie naboru nastąpi prawdopodobnie w III kwartale 2022 roku.

REACT-EU warmińsko-mazurskie: dotacje dla firm w celu uodpornienia na kryzysy epidemiczne

Dofinansowaniem w ramach Działania 13.1 Wytrzymałe MŚP objęte zostaną projekty przedsiębiorstw dotyczące przeciwdziałania ekonomicznym skutkom pandemii COVID-19 oraz budowania ich odporności na podobne kryzysy w przyszłości. Wsparcie zostanie udzielone projektom dotyczącym zakupu sprzętu/usług pod kątem zapewnienia ciągłości pracy i działalności. Przedmiotem inwestycji może być m.in. dostosowanie do pracy zdalnej, przebranżowienie czy wprowadzenie nowego produktu lub usługi. Zwiększone szanse na uzyskanie dotacji będą mieli przedsiębiorcy prowadzący działalność w branży dotkniętej skutkami epidemii COVID 19 lub objętej czasowym zakazem funkcjonowania oraz planujący wdrożenie rozwiązań cyfrowych. Alokacja dla Działania wynosi blisko 50 mln PLN. Trwają prace nad dokumentacją konkursową oraz ustaleniem terminu przeprowadzenia naboru.

Uruchomienie dodatkowych środków z instrumentu REACT-EU jest szczególnie istotne w kontekście trwającego obecnie okresu przejściowego między kolejnymi perspektywami budżetowymi. W oczekiwaniu na konkursy planowane w nowym okresie programowym na lata 2021-2027 dodatkowy zastrzyk budżetowy środkami z REACT-EU gwarantuje ciągłość wsparcia bezzwrotnego dla przedsiębiorstw. Z pewnością warto skorzystać z bogatej oferty dotacyjnej i wprowadzić zmiany w swoim przedsiębiorstwie tak, aby było bardziej odporne na kryzysy. Szczególnie wspierane w planowanych naborach rozwiązania ekologiczne i cyfrowe są również melodią przyszłości polskiej gospodarki.

Jeśli chcesz na bieżąco otrzymywać informacje o planowanych naborach w ramach mechanizmu REACT-EU oraz innych konkursach dotacyjnych – zapisz się do bezpłatnego monitoringu dotacji!

Artykuł opracowano na podstawie aktualnych Szczegółowych Opisów Osi Priorytetowych programów operacyjnych wszystkich województw w Polsce.