Archiwum miesięczne: luty 2022

Pozyskałeś dotację i przygotowujesz się do rozpoczęcia realizacji swojego projektu? Jednym z kluczowych zadań, jakie stoją przed Tobą, będzie wybór wykonawców. Jeśli nie jesteś zobligowany do stosowania przepisów z zakresu Prawa Zamówień Publicznych, będziesz stosować procedury zgodne z zasadą konkurencyjności. Czy wiedziałeś, że przewidziano również takie sytuacje, w których możesz wybrać wykonawcę bez stosowania tych procedur?

Zakupy o wartości poniżej 20 000,00 zł netto

Jeżeli zamówienie, które planujesz zrealizować, nie przekroczy wartości 20 000,00 zł netto, możesz dokonać zakupu z wolnej ręki. Pamiętaj jednak, żeby przedtem należycie oszacować wartość rynkową zamówienia, na przykład pozyskując 3 oferty różnych wykonawców. Należy też upewnić się, że zamówienie nie łączy się z innymi zaplanowanymi w ramach projektu – jeśli w jednym przedziale czasu, jeden wykonawca może zrealizować zamówienia tożsame funkcjonalnie na wartość przekraczającą kwotę 20 000,00 zł, nie będziesz mógł skorzystać z wyłączenia ze stosowania zasady konkurencyjności.

Stosowanie uproszczonej metody rozliczania wydatków

Jedną z metod rozliczania projektów dofinansowywanych przez UE jest stosowanie uproszczonych form, takich jak przede wszystkim kwoty ryczałtowe. W przypadku tej metody transze dofinansowania nie są wypłacane w oparciu o zwrot rzeczywiście poniesionych kosztów, a jedynie na podstawie wykonania określonego zadania (np. udział w targach, zakup oprogramowania), dla którego kwotę uzgodniono na etapie oceny wniosku. Jeżeli w Twoim projekcie przewidziano wydatki rozliczane w sposób uproszczony (kwotami ryczałtowymi), to takie wydatki również możesz ponosić bez stosowania postępowań ofertowych. Możesz oczywiście zastosować procedury zakupów, które zwykle stosujesz w swojej działalności, jeżeli posiadasz takie regulacje. Sposób wyboru wykonawcy jest dowolny i nie będzie przedmiotem weryfikacji przez instytucje. Pamiętaj – jeśli tylko część zaplanowanych w projekcie wydatków ma charakter ryczałtowy, to wyłączenie możesz zastosować tylko do tej części!

Nabycie praw do nieruchomości

Nabycie własności lub innych praw (np. najmu) do istniejących budynków lub nieruchomości również nie wymaga od Ciebie zastosowania zasady konkurencyjności. Nie wolno Ci jednak zawrzeć umowy z podmiotem, który jest z Tobą powiązany osobowo lub kapitałowo.

Amortyzacja

W przypadku rozliczania w projekcie amortyzacji, kwalifikowalne są jedynie księgowe odpisy amortyzacyjne, a nie sam zakup. W związku z tym nie musisz stosować zasady konkurencyjności przy nabywaniu maszyn i urządzeń lub oprogramowania, jeśli kwalifikujesz w projekcie ich odpisy amortyzacyjne. Kwalifikowanie kosztów amortyzacji jest przede wszystkim charakterystyczne dla projektów badawczo-rozwojowych.

Personel badawczy w projekcie B+R

Koszty związane z wynagrodzeniem kadry naukowo-badawczej w projekcie badawczo-rozwojowym stanowią zazwyczaj zasadniczą część wydatków przedsięwzięcia. Jeśli we wniosku o dofinansowanie wskazałeś z imienia i nazwiska osoby, które mają wymagane kwalifikacje i docelowo mają prowadzić planowane prace w obszarze B+R, to również nie będziesz musiał  przeprowadzać postępowania zgodnie z zasadą konkurencyjności. Dotyczy to zarówno umów o pracę, jak i umów cywilnoprawnych.

Zamówienie może być zrealizowane tylko przez jednego wykonawcę

Wyłączenie z zasady konkurencyjności występuje również wtedy, gdy Twoje zamówienie może być zrealizowane tylko przez jednego wykonawcę, ale wyłącznie w jednym z poniższych przypadków:

• nie istnieje konkurencja dla wykonawcy ze względów technicznych, o charakterze obiektywnym,
• przedmiot zamówienia jest objęty ochroną praw wyłącznych, w tym praw własności intelektualnej.

Oznacza to, że brak konkurencji musi wynikać z przyczyn obiektywnych, np. na rynku nie istnieją żadne alternatywne rozwiązania techniczne. Niedopuszczalne jest w takich przypadkach sztuczne zawężanie konkurencyjności.

Brak rozstrzygnięcia w przeprowadzonym postępowaniu

Przeprowadziłeś procedurę wyboru wykonawcy zgodnie z zasadą konkurencyjności, ale nie udało Ci się w ten sposób wybrać dostawcy (nie wpłynęła żadna oferta lub wszystkie złożone oferty podlegały odrzuceniu)? Jeśli procedura była przeprowadzona prawidłowo, w takim przypadku również możesz wybrać wykonawcę bez konieczności powtarzania procedur. Musisz jednak pamiętać, żeby w umowie zachować warunki z wcześniejszego zapytania ofertowego, np. niezmieniony termin realizacji zamówienia lub wymogi, jakie musi spełniać wykonawca. Ich złagodzenie może być uznane za nieprawidłowość.

Wyżej opisane sytuacje nie wyczerpują wszystkich możliwości, a wskazują najczęściej spotykane przypadki. Bardziej szczegółowy opis znajdziesz w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020. Musisz też pamiętać, że w różnych programach poszczególne regulacje mogą się różnić; zawsze postępuj więc zgodnie z obowiązującą Cię dokumentacją, w szczególności umową o dofinansowanie. W razie wątpliwości, skontaktuj się z instytucją zarządzającą bądź pośredniczącą. Upewnisz się, że postępujesz właściwie albo zawczasu otrzymasz informację, że jednak występują przesłanki do zastosowania zasady konkurencyjności. W takich przypadkach lepiej zachować ostrożność, gdyż niewłaściwa interpretacja może kosztować nawet 100% przyznanego dofinansowania.

Źródła:
1. Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020
2. Zamówienia udzielane w ramach projektów – Podręcznik wnioskodawcy i beneficjenta programów polityki spójności 2014–2020
3. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju – udzielanie zamówień w projektach dofinansowanych ze środków UE
4. Kwoty ryczałtowe jako uproszczona metoda rozliczania wydatków w poddziałaniu 3.3.3. Wsparcie MŚP w promocji marek produktowych – Go to Brand

W nowej perspektywie finansowej 2021-2027 ogromne znaczenie będą mieć tzw. zielone inwestycje ograniczające negatywny wpływ na środowisko, wpisujące się w ideę Europejskiego Zielonego Ładu. Jednym z jego nadrzędnych celów jest gospodarka o obiegu zamkniętym, której wdrożenie w nowym okresie programowania będzie finansowane ze środków unijnych w formie bezzwrotnych dotacji.

Europejski Zielony Ład to program UE, który ma na celu „uczynienie Europy pierwszym kontynentem neutralnym pod względem klimatu do 2050 r.”. Osiągnięcie tego celu umożliwić ma m.in. „zmobilizowanie sektora przemysłu na rzecz czystej gospodarki o obiegu zamkniętym”. Dlatego też w najbliższych latach coraz większe znaczenie będą mieć inwestycje w zielone technologie pozwalające na przejście przedsiębiorstw na rozwiązania „obiegu zamkniętego”.

Czym jest gospodarka o obiegu zamkniętym?

Gospodarka o obiegu zamkniętym (dalej: GOZ) jest modelem rozwoju gospodarczego, którego podstawowe założenia to:
1. wartość dodana surowców lub zasobów, materiałów i produktów jest maksymalizowana lub
2. ilość wytwarzanych odpadów jest ograniczana, a jak już powstaną to są zagospodarowywane wg hierarchii sposobów postępowania z odpadami (zapobieganie powstawaniu odpadów, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling, inne sposoby odzysku, unieszkodliwienie).

Reasumując, odchodzimy od gospodarki linearnej („weź – wyprodukuj – zużyj – wyrzuć”), a wchodzimy w gospodarkę cyrkularną, gdzie odpady, jeżeli już powstaną, to są traktowane jako surowce wtórne. Realizacji tej właśnie idei mają służyć wszystkie działania poprzedzające powstanie odpadów. Wdrożenie odpowiednich rozwiązań umożliwiających stosowanie modelu GOZ w przedsiębiorstwach będzie podlegało dofinansowaniu unijnemu, głównie w formie dotacji.

W jaki sposób zastosować GOZ wg Mapy Drogowej?

Sposoby zastosowania modelu GOZ wyznacza Mapa Drogowa GOZ, która jest jednym z projektów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Dokument ten wskazuje na zmniejszenie ilości surowców zużywanych na jednostkę produkowanych dóbr, a także założenie zmniejszania negatywnego wpływu na środowisko procesów produkcyjnych, w szczególności w kontekście redukcji emisji gazów cieplarnianych i ilości wytwarzanych odpadów.

Innym zastosowaniem koncepcji GOZ jest uwzględnienie, już przy projektowaniu i produkcji, użycia takich surowców i technologii oraz wprowadzenie takich rozwiązań konstrukcyjnych i użytkowych, które pozwolą na zebranie większej ilości odpadów możliwych do poddania recyklingowi. Przy czym należy zaznaczyć, iż ważnym aspektem jest tu również wydłużenie cyklu życia produktu.

W model wpisuje się również biogospodarka o obiegu zamkniętym, tzn. zarządzanie zasobami odnawialnymi, czyli biomasą, w sposób zrównoważony oraz najkorzystniejszy pod względem ekonomicznym i środowiskowym. Przykładem tu może być wykorzystanie biomasy drzewnej do produkcji papieru w branży celulozowo-papierniczej.

Gospodarka o obiegu zamkniętym jako nowy model biznesowy

Wdrożenie modelu GOZ w przedsiębiorstwie wiąże się z zmianą tradycyjnego modelu biznesowego składającego się następujących elementów: kluczowi partnerzy/dostawcy, kluczowe działania, kluczowe zasoby, relacje z klientami, kanały dystrybucji, segmentacja klientów, koszty i przychody. Przeorganizowanie firmy w celu zastosowania koncepcji GOZ będzie wymagało wdrożenia nowego modelu, który polegać będzie na uwzględnieniu elementów wymienionych wyżej przy jednoczesnym dostarczaniu wartości dla klienta oraz „zamykaniu obiegu”. Przykładem zastosowania takiego modelu jest logistyka zwrotna, która ma szczególne znaczenie w GOZ. Polega ona na zapewnieniu przepływu powstałych odpadów od konsumenta do producenta w celu ich zagospodarowania, np. butelki po napojach czy nawet maszyny przemysłowe.

Działania wdrażające model GOZ

W modelu gospodarki o obiegu zamkniętym można wymienić następujące przykładowe działania umożliwiające jego wdrożenie:

• używanie w procesach produkcyjnych odnawialnej energii i surowców;
• dzielenie ruchomości;
• przedłużanie życia produktów przez odpowiednie projektowanie i użytkowanie oraz ponowne używanie produktów;
• zwiększanie wydajności procesów produkcji;
• minimalizacja powstawania odpadów;
• ponowne wykorzystanie komponentów.

Źródła finansowania z funduszy UE

Inwestycje związane z GOZ w okresie programowania na lata 2021-2027 będzie można współfinansować ze środków unijnych. Wsparcie będą mogły uzyskać działania w zakresie m.in. recyklingu odpadów, minimalizacji zużycia surowców i ilości wytwarzanych odpadów produkcyjnych. Zakres działań podlegających dofinansowaniu może się różnić w zależności od danego programu.

Koncepcja GOZ jest uwzględniona zarówno w projektach Krajowego Planu Odbudowy, Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), jak i w programach regionalnych poszczególnych województw. Dofinansowanie będzie można pozyskać w ramach pomocy bezzwrotnej, czyli dotacji, bądź ewentualnie przy wykorzystaniu instrumentów finansowych w postaci pożyczki z częściowym umorzeniem po osiągnięciu zakładanego efektu środowiskowego. Dostępne alokacje zadeklarowane w projektach poszczególnych programów wahają się od 5 000 000 euro w woj. świętokrzyskim, 35 000 000 euro w Wielkopolsce, po blisko 47 000 000 euro w woj. małopolskim.

Podsumowując, w perspektywie najbliższych lat znaczący wpływ na poziom konkurencyjności gospodarki będzie miała transformacja w kierunku GOZ. Niestety obecnie przedsiębiorstwa w Polsce często nie postrzegają jeszcze zielonych technologii jako źródła przewagi konkurencyjnej i nie dostrzegają długofalowych korzyści ekonomicznych będących następstwem ich wdrożenia. Szansą na zmianę tego podejścia będzie wsparcie z funduszy unijnych, gdzie zielone technologie związane z GOZ, poza inwestycjami uwzględniającymi komponent badawczo-rozwojowy, będą głównym kierunkiem wsparcia bezzwrotnego w perspektywie finansowej na lata 2021-2027.  Oby tylko polscy przedsiębiorcy skorzystali z tej szansy i szerokiej oferty wsparcia, co pozwoli stopniowo upowszechniać założenia gospodarki o obiegu zamkniętym oraz popularyzować pozytywne aspekty zastosowania tego modelu w prowadzonej działalności gospodarczej.

Źródła:

• Załącznik nr 1 do projektu programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021–2027,
• operacyjne programy regionalne poszczególnych województw,
• Mapa drogowa transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym,
• KOMUNIKAT KOMISJI, Europejski Zielony Ład, z dnia 11.12.2019.

W 2022 r. zostaną ogłoszone pierwsze konkursy dla przedsiębiorców w ramach nowego okresu programowania środków unijnych na lata 2021-2027. Na podstawie analizy zapisów projektów programów krajowych oraz regionalnych zaobserwować można kierunek, w którym zmierzać będzie wsparcie dotacyjne w nowej perspektywie finansowej. Jakie przedsięwzięcia będą współfinansowane w formie bezzwrotnej? Odpowiedź znajdziesz w artykule.

Prace nad uruchomieniem środków unijnych w ramach perspektywy finansowej na lata 2021-2027 są już na zaawansowanym poziomie. Projekty programów krajowych ukierunkowanych głównie na wsparcie inwestycji przedsiębiorstw Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG) oraz Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027 zostały przyjęte przez rząd i przekazane do Komisji Europejskiej. Wszystkie województwa sporządziły również projekty programów regionalnych, które aktualnie w większości znajdują się na etapie konsultacji społecznych. Zapisy zawarte w projektach programów dotyczące planowanej formy wsparcia na rzecz różnych typów inwestycji pozwalają na wysunięcie zasadniczego wniosku – w latach 2021-2027 dotacje przeznaczone będą prawie wyłącznie na projekty innowacyjne z komponentem badawczo-rozwojowym (B+R) oraz przedsięwzięcia typowo ekologiczne, związane przede wszystkim z gospodarką o obiegu zamkniętym.

Komponent B+R jako podstawowy warunek ubiegania się o wsparcie w formie dotacji

Realizacja projektów badawczych w perspektywie finansowej 2021-2027 współfinansowana będzie w formie bezzwrotnych dotacji; zarówno w programach krajowych, jak i regionalnych. Przedsięwzięcia oparte na badaniach i rozwoju jako inwestycje o wysokim poziomie ryzyka muszą być stymulowane udziałem środków publicznych, aby zachęcić przedsiębiorców do realizacji tego typu projektów. Warto podkreślić, że uwzględnienie w planach inwestycyjnych komponentu B+R będzie zasadniczym warunkiem, aby w ogóle myśleć o pozyskaniu dotacji w ramach nowego okresu programowania. Dla przykładu program FENG będzie oferował wsparcie modułowe, dostosowane do indywidualnych potrzeb danego przedsiębiorcy. Projekt modułowy będzie jednak każdorazowo musiał uwzględniać jeden z dwóch modułów obligatoryjnych – prace B+R lub infrastruktura B+R. Dodatkowo Wnioskodawca w projekcie będzie mógł zawrzeć dowolną liczbę modułów fakultatywnych, takich jak wdrożenie innowacji, cyfryzacja, zazielenienie przedsiębiorstw czy internacjonalizacja. Analogicznie w programach regionalnych dotacje przeznaczone będą na projekty polegające na prowadzeniu prac badawczych, inwestycji w infrastrukturę badawczo-rozwojową lub dotyczących wdrożenia rozwiązań będących wynikiem przeprowadzonych prac B+R. Część województw przewiduje również wsparcie modułowe analogiczne do programu krajowego FENG.

Wsparcie bezzwrotne dla zielonych inwestycji w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym

Poza projektami wysokiego ryzyka uwzględniającymi komponent badawczo-rozwojowy, o dotacje w latach 2021-2027 będzie można ubiegać się na realizację zielonych inwestycji, związanych przede wszystkim z gospodarką obiegu zamkniętego (GOZ). Według definicji udostępnionej na portalu Ministerstwa Rozwoju i Technologii, gospodarka o obiegu zamkniętym jest koncepcją gospodarczą, w której produkty, materiały oraz surowce powinny pozostawać w gospodarce tak długo, jak jest to możliwe, a wytwarzanie odpadów powinno być jak najbardziej zminimalizowane. Inwestycje w tym obszarze mogą dotyczyć takich obszarów jak technologie mało i bezodpadowe, zmniejszenie zużycia surowców, ponowne wykorzystanie surowców czy wdrażanie efektywnych linii technologicznych służących rozwojowi ekologicznych procesów produkcyjnych. Dotacje na zielone inwestycje wpisujące się w założenia GOZ będą dostępne w ramach Krajowego Planu Odbudowy oraz w praktycznie wszystkich programach regionalnych. Wsparcie na inne ekologiczne inwestycje, w tym odnawialne źródła energii, w zależności od województwa przybierać będzie formę dotacji lub instrumentów pomocy zwrotnej.

Wsparcie inwestycji o niskim poziomie ryzyka wyłącznie w formie zwrotnej

Projekty mało innowacyjne, dotyczące poprawy konkurencyjności MŚP i zwykłych potrzeb inwestycyjnych m.in. w obszarze cyfryzacji, automatyzacji, internacjonalizacji czy doposażenia parku maszynowego, w perspektywie 2021-2027 wspierane będą głównie w postaci preferencyjnych pożyczek. Wyjątkiem będą sytuacje, w których inwestycje te stanowić będą elementy większego przedsięwzięcia uwzględniającego komponent B+R. W takim przypadku ich koszty będą mogły zostać częściowo pokryte bezzwrotną dotacją.

Jak wynika z powyższej analizy, dotacje w latach 2021-2027 będą dostępne dla przedsięwzięć innowacyjnych uwzględniających komponent B+R oraz inwestycji ekologicznych, głównie w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym. Świadomość przyjętych założeń w zakresie formy finansowania poszczególnych typów projektów jest z pewnością wartością dodaną w kontekście efektywnego planowania przyszłych inwestycji z udziałem wsparcia UE. Warto również zastanowić się i z wyprzedzeniem zaplanować odpowiednie działania, które zwiększą szansę na pozyskanie dotacji w ramach programów operacyjnych na lata 2021-2027. Trzeba też mieć świadomość, że programy krajowe oraz regionalne są jeszcze w trakcie konsultacji – czy to na poziomie Komisji Europejskiej, czy w ramach poszczególnych województw. Ostateczne założenia mogą więc jeszcze ulec niewielkim zmianom. Oby z korzyścią dla przedsiębiorców – za to trzymamy kciuki!