Polish
English
Ukrainian
Już w I kwartale 2024 r. spodziewane jest uruchomienie długo wyczekiwanych konkursów dla przedsiębiorstw w ramach realizacji Krajowego Planu Odbudowy: A2.2.1. Inwestycje we wdrażanie technologii i innowacji środowiskowych, w tym związanych z GOZ, wspierających transformację firm w kierunku gospodarki cyrkularnej. Polskie MŚP będą mogły pozyskać nawet 3,5 mln zł dofinansowania na realizację przedsięwzięć wpisujących się w nurt GOZ.
INWESTYCJE WE WDRAŻANIE TECHNOLOGII I INNOWACJI ŚRODOWISKOWYCH, W TYM ZWIĄZANYCH Z GOZ – na co można przeznaczyć środki z konkursu?
Zakres wsparcia zależy od wielkości przedsiębiorstwa. W istocie planowane jest uruchomienie dwóch odrębnych naborów:
- dla MŚP będzie to konkurs inwestycyjny, gdzie operatorem będzie Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP),
- dla dużych przedsiębiorstw będzie to konkurs badawczy, gdzie operatorem będzie Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR).
Konkurs dla MŚP będzie wspierał polskie firmy w inwestycjach związanych z wdrażaniem technologii środowiskowych, w tym związanych z GOZ, których efektem będzie lepsza gospodarka materiałowa, zwiększenie efektywności energetycznej i zmiana filozofii firm w kierunku zero waste, wsparcie wykorzystania surowców wtórnych.
W przypadku dużych firm wsparcie obejmie natomiast projekty badawczo-rozwojowe służące opracowaniu technologii w zakresie wykorzystania odpadów jako surowców wtórnych, których celem będzie stworzenie bardziej wydajnej gospodarki (zwiększenie ilości surowców możliwych do ponownego wykorzystania i zmniejszenie ilości surowców pierwotnych wykorzystywanych w procesach produkcyjnych), a także zmniejszenie ilości odpadów składowanych na składowiskach.
Rozpoczęcie naborów w niedługim czasie uprawdopodobniają coraz częściej słyszane głosy w przestrzeni publicznej nt. uruchomienia środków z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Do czasu uzyskania ww. środków z Komisji Europejskiej inwestycje z KPO mogą być też prefinansowane przez Polski Fundusz Rozwoju (PFR).
Co oznacza w praktyce wsparcie Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ) w firmie
Pierwsze praktyczne rozwiązania, które dyktuje otoczenie gospodarcze (drożejące ceny energii, niepewna sytuacja makroekonomiczna), dotyczą optymalizacji. To pojemne pojęcie oznacza inwestycje w ograniczenie materiałochłonności i energochłonności dostarczanych na rynek produktów, a także samego procesu produkcji. Obejmuje działania związane z zapobieganiem powstawaniu odpadów, ograniczeniem strat (materiału, wody). Najczęściej wiąże się to z zakupem nowoczesnych maszyn i wykorzystaniem zaawansowanych narzędzi informatycznych, dlatego wydatki w tym zakresie mogą zostać objęte projektem składanym w ramach KPO.
Optymalizując funkcjonowanie przedsiębiorstwa należy zastanowić się nad minimalizacją ilości powstających odpadów i innych oddziaływań na środowisko na każdym etapie życia wyrobu: od pozyskania surowców i materiałów, przez etapy: produkcji, transportu, użytkowania, aż do zagospodarowania po zużyciu.
Do innych obszarów GOZ, o których warto pomyśleć rozpatrując możliwość pozyskania dotacji w ramach konkursu oraz w kontekście przyszłości firmy, można zaliczyć:
- przestawianie się na wykorzystanie odnawialnych materiałów i źródeł energii;
- zapętlenie, które może obejmować wykorzystanie odpadów własnych lub innych firm, wykorzystanie tzw. szarej wody. Warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czy odpad z produkcji (np. wióry, niewielkie kawałki drewna) nie będzie użytecznym materiałem dla innego producenta lub czy nie można go wykorzystać ponownie w swoim zakładzie. Wydatki, które umożliwią zapętlenie, mogą stanowić koszt projektu;
- wirtualizacja – może oznaczać zastąpienie papierowego obiegu dokumentów formą zdigitalizowaną, a spotkania z kontrahentami w formie face-to-face mogą zostać zastąpione tymi w postaci telekonferencji.
To tylko część przykładów, na jakie praktyczne działania mogą zostać wydatkowane środki z projektu KPO GOZ. Z innymi możesz zapoznać się w naszym artykule.
Konkurs z KPO nt. GOZ a finansowanie działań do których przedsiębiorcy mogą zostać zobligowani: przykład branży meblarskiej
Unia Europejska, a przede wszystkim Komisja Europejska, od lat pracują nad rozwiązaniami wspierającymi Gospodarkę Obiegu Zamkniętego. Ich działania mają na celu dostosowanie gospodarki do zielonej przyszłości, wzmocnienie konkurencyjności, przy jednoczesnej ochronie środowiska.
Standardowym przykładem takich działań jest Europejski Zielony Ład oraz Nowy Plan Działania GOZ.
W teorii oba te dokumenty nie dotyczą bezpośrednio branży meblarskiej, która nie jest wskazana w dokumentach strategicznych jako ta, której działania trzeba w największym stopniu zmodernizować. Należy przyjrzeć się jednak podstawowym celom, wpisanym w te i inne dokumenty strategiczne Unii Europejskiej:
- cel w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych netto o 55% do 2030 r. (w porównaniu do poziomów z 1990 r.). UE dąży do zapewnienia, by kwestie klimatyczne były uwzględniane także w innych obszarach polityk (np. transport i energetyka), a także promuje technologie niskoemisyjne i środki przystosowawcze. Z celem tym wiąże się przywoływany wielokrotnie w mediach Fit for 55, który stanowi zestaw wniosków ustawodawczych mających zmienić i uaktualnić unijne przepisy oraz ustanowić nowe inicjatywy tak, by polityka UE była zgodna z celami klimatycznymi ustalonymi przez Radę i Parlament Europejski;
- osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku;
- ochrona bioróżnorodności – ochrona i przywracanie bioróżnorodności, w tym zobowiązanie do ochrony co najmniej 30% obszarów lądowych i morskich do 2030 roku;
- zasada efektywności zasobów – dążenie do efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych i redukcji ilości odpadów. Przedsiębiorcy meblarscy powinni dążyć do efektywnego wykorzystania surowców i materiałów w procesie produkcyjnym. Optymalizacja procesów może prowadzić do zmniejszenia ilości odpadów i zużycia surowców;
- 8th EAP (Eighth Environment Action Programme) to z koeli ósmy program działań dotyczący ochrony środowiska w Unii Europejskiej, obowiązujący w latach 2021-2030, który prezentuje pakiet rozwiązań na rzecz ochrony środowiska;
- już od 1 października 2023 r. obowiązuje wymóg raportowania całkowitej wbudowanej emisji gazów cieplarnianych towarów importowanych do UE dla wybranych branż. Jest to tzw. deklaracja CBAM. Do 31 grudnia 2025 r. trwać w tym zakresie okres przejściowy, ale po tej dacie należy spodziewać się rozszerzenia działań w zakresie pomiaru śladu węglowego i branż, których ten obowiązek będzie dotyczył.
Za regulacjami unijnymi podążają regulacje krajowe, które nakładają na przedsiębiorców określone obowiązki w zakresie ochrony środowiska.
Impuls do działania: zachęty dotacyjne i kary finansowe
Mimo braku bezpośrednich odniesień do branży meblarskiej, działania Unii Europejskiej wyraźnie wskazują na to, że przepisy mają nagradzać m.in. poprzez dotacje te podmioty, które przyczyniają się do wskazanych celów, a jednocześnie utrudniać działania, które oddalają Unię Europejską od wskazanych założeń. Analogiczna sytuacja dotyczy producentów oraz usługodawców działających w innych branżach. Narzędziem są zatem z jednej strony dotacje, a z drugiej podatki i dodatkowe opłaty. Już dzisiaj nie dotyczą one tylko dużych, najbardziej energochłonnych podmiotów, ale także sektora MŚP. Presja w tym zakresie będzie rosła im mniej czasu zostanie do 2030 r., w którym nastąpi pierwsza rewizja celu.
KPO GOZ należy traktować jako jeden z pierwszych konkursów, w którym instytucje zachęcają do praktycznego wykorzystania Gospodarki Obiegu Zamkniętego. Nowoczesne centra obróbcze, linie optymalizujące, automaty szlifierskie, lakiernicze, tunele suszarnicze z odzyskiem ciepła, pompy ciepła, panele fotowoltaiczne, to tylko część wydatków, która mogą się przyczynić do pozytywnych zmian w firmie.
Sfinansuj GOZ-transformację z pomocą ekspertów
Należy postawić sobie pytanie, czy warto zwlekać z realizacją inwestycji proekologicznych i działań, do których wkrótce przedsiębiorcy w mniej lub bardziej perswazyjny sposób zostaną zobligowani, czy też lepiej już dzisiaj sfinansować niezbędne działania, korzystając przy tym ze wsparcia w postaci dotacji. Dla części przedsiębiorstw finansowanie modernizacji w kierunku Gospodarki Obiegu Zamkniętego może także stanowić atrakcyjną alternatywę dla konkursów, w których priorytet stanowi wdrożenie innowacji. Jeśli Twoje przedsiębiorstwo planuje wprowadzać rozwiązania wpisujące się w ideę gospodarki o obiegu zamkniętym – zapraszamy do kontaktu z Doradcami. Dobierzemy odpowiedni do potrzeb program i pomożemy opracować pełną dokumentację aplikacyjną.
Autor
Sławomir Labak
Menadżer Innowacji
