Polish
English
Ukrainian
Dostępność nie jest już tylko domeną instytucji publicznych. Od drugiej połowy 2025 roku stanie się standardem również w świecie biznesu. Przedsiębiorcy z wybranych branż muszą przygotować się na nowe obowiązki. W artykule wyjaśniamy, czym jest dostępność, kto i kiedy musi ją zapewnić, jakie konsekwencje grożą za brak działań oraz z jakich źródeł można sfinansować dostosowanie produktów i usług do wymagań ustawowych.
Czym jest dostępność w kontekście działalności gospodarczej?
Dostępność oznacza taki sposób projektowania przestrzeni, produktów, usług oraz informacji, który pozwala osobom ze szczególnymi potrzebami – w tym osobom z niepełnosprawnościami – na samodzielne, zrozumiałe i pełnoprawne korzystanie z nich, bez konieczności wsparcia ze strony innych. W praktyce obejmuje to dostępność architektoniczną (np. brak barier w budynkach), cyfrową (np. strony internetowe zgodne z WCAG) oraz informacyjno-komunikacyjną (np. napisy do filmów, tłumaczenia na PJM czy czytelne komunikaty głosowe i tekstowe).
W praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy powinni tworzyć rozwiązania dostępne dla jak najszerszego grona odbiorców, niezależnie od ich ograniczeń fizycznych, sensorycznych czy poznawczych. Przekłada się to na konieczność dostosowania infrastruktury, cyfrowych kanałów kontaktu z klientem oraz treści informacyjnych w sposób zrozumiały i intuicyjny.
Ustawowe podejście do dostępności opiera się na założeniu, że każdy człowiek – niezależnie od poziomu sprawności – powinien mieć równy dostęp do życia społecznego, zawodowego i konsumenckiego. Jest to nie tylko kwestia prawna, ale również społeczna i biznesowa: dostępność poszerza grono odbiorców, buduje zaufanie do marki i wzmacnia reputację firmy jako odpowiedzialnej społecznie.
Ramy prawne i nowe obowiązki dla przedsiębiorców
Podstawą prawną zobowiązującą przedsiębiorców do zapewnienia dostępności jest ustawa z dnia 26 kwietnia 2024 roku o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. Ustawa implementuje Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 i zacznie obowiązywać od 28 czerwca 2025 roku.
Zgodnie z ustawą, obowiązek zapewnienia dostępności dotyczy producentów, importerów, dystrybutorów i usługodawców, którzy oferują określone produkty lub usługi. Wyjątek stanowią mikroprzedsiębiorcy – firmy usługowe – zatrudniające mniej niż 10 pracowników i osiągające roczne obroty nieprzekraczające 2 milionów euro – ich przepisy ustawy nie obejmują.
Przedsiębiorcy powinni już teraz przeprowadzić analizę swoich produktów i usług pod kątem wymagań dostępności i wdrożyć procedury, które zapewnią zgodność z przepisami przed wejściem ustawy w życie.
Jakie produkty i usługi podlegają regulacjom?
Lista produktów objętych obowiązkiem dostępności obejmuje m.in. sprzęt komputerowy ogólnego przeznaczenia (np. laptopy), terminale płatnicze, czytniki książek elektronicznych oraz tzw. konsumenckie urządzenia końcowe wykorzystywane do świadczenia usług telekomunikacyjnych i audiowizualnych. Do tej ostatniej kategorii należą np. smartfony, tablety, inteligentne telewizory (Smart TV) czy dekodery telewizyjne, które umożliwiają dostęp do platform streamingowych, takich jak Netflix, YouTube czy HBO Max. W praktyce oznacza to, że interfejsy tych urządzeń powinny być dostępne również dla osób z niepełnosprawnościami – np. poprzez możliwość obsługi głosowej, wyświetlanie napisów, kompatybilność z czytnikami ekranu lub możliwość powiększania elementów graficznych.
W zakresie usług regulacjami objęto m.in. bankowość detaliczną, handel elektroniczny, usługi telekomunikacyjne, dostęp do treści audiowizualnych (np. serwisy streamingowe), a także usługi transportowe (autobusowe, kolejowe, lotnicze i wodne) – w zakresie stron internetowych, aplikacji mobilnych, elektronicznych biletów i informacji podróżnych. Przykładowo: platforma bankowości internetowej powinna umożliwiać łatwą nawigację klawiaturą, obsługę przez czytnik ekranu oraz oferować alternatywne formaty komunikatów, np. nagranie wideo z tłumaczem PJM. Z kolei przewoźnik kolejowy zobowiązany jest do zapewnienia dostępnych aplikacji mobilnych i stron internetowych do zakupu biletów oraz przekazywania informacji o trasie podróży w formatach dostępnych dla osób niewidomych i niesłyszących.
Odpowiedzialność i konsekwencje niedostosowania się do wymogów
Brak zgodności z ustawą może skutkować wszczęciem kontroli przez organy nadzoru – w zależności od sektora może to być np. Prezes UKE, Rzecznik Finansowy czy Prezes Zarządu PFRON. W przypadku wykrycia niezgodności, możliwe jest wydanie decyzji administracyjnej zobowiązującej do dostosowania produktu lub usługi, a w skrajnych przypadkach – zakazanie ich dalszej sprzedaży lub świadczenia.
Dodatkowo, na przedsiębiorców mogą zostać nałożone kary finansowe. Niezależnie od sankcji administracyjnych, brak dostępności niesie również ryzyko reputacyjne i prawne – może skutkować pozwami cywilnymi lub odpływem klientów.
Finansowanie działań w zakresie dostępności
Wdrażanie dostępności nie musi oznaczać dużych obciążeń finansowych. Przedsiębiorcy mogą skorzystać z preferencyjnych instrumentów wsparcia – w szczególności z programu „Dostępność Plus”, w ramach którego oferowana jest tzw. pożyczka na dostępność.
Środki z pożyczki na dostępność można przeznaczyć m.in. na roboty budowlane i modernizacyjne związane z likwidacją barier architektonicznych, zakup urządzeń i wyposażenia poprawiającego dostępność, a także wdrożenie oprogramowania i usług IT wspierających dostępność cyfrową. Przykładowo, przedsiębiorstwo prowadzące sklep stacjonarny może zrealizować inwestycję obejmującą montaż windy lub platformy schodowej czy przebudowę wejścia do lokalu. Z kolei firma e-commerce może sfinansować dostosowanie swojej platformy zakupowej do standardu WCAG 2.1, a bank detaliczny – przebudowę serwisu transakcyjnego tak, by był w pełni funkcjonalny także dla osób niewidomych, korzystających z czytników ekranu.
Pożyczka udzielana jest na bardzo korzystnych warunkach – do 1 mln zł na pokrycie 100% kosztów brutto, z oprocentowaniem już od 0,15% rocznie. Okres spłaty może wynosić nawet 10 lat. Możliwe jest także umorzenie do 30% wartości kapitału.
ECDF Dotacje – Twój partner w procesie zapewniania dostępności
Dostosowanie produktów i usług do wymogów dostępności to nie tylko ustawowy obowiązek, lecz także realna szansa na rozwój firmy i budowanie trwałej przewagi konkurencyjnej. Firmy, które stawiają na inkluzywność, zyskują zaufanie klientów, poszerzają grupę odbiorców i wzmacniają swój wizerunek jako organizacji odpowiedzialnych społecznie.
Wdrożenie zmian w tym zakresie wymaga jednak nie tylko znajomości przepisów, lecz także zrozumienia procesów audytowych oraz możliwości finansowania działań. Dlatego warto skorzystać z kompleksowego wsparcia ekspertów ECDF Dotacje – od analizy potrzeb i audytu dostępności, przez przygotowanie wniosku o dofinansowanie, aż po skuteczne rozliczenie projektu.
Zapraszamy do kontaktu z Doradcami. Konsultacja jest bezpłatna.
Autor
Bartłomiej Aksman
Ekspert ds. funduszy UE
