Raportowanie ESG – co to jest, od kiedy obowiązuje i kogo dotyczy?

Wdrażanie strategii ESG to już nie tylko dobra praktyka czy narzędzie budowania zaufania wśród partnerów i klientów. To obowiązek wynikający z praktyk biznesowych i  regulacji prawnych, który diametralnie zmienia model prowadzenia biznesu w Polsce i Unii Europejskiej. W artykule przybliżamy, czym jest ESG, kogo dotyczą nowe wymagania i jak ewoluuje otoczenie regulacyjne – oraz dlaczego, mimo zmian wstrzymujących raportowanie dla części podmiotów, inwestycje w zrównoważony rozwój są nadal opłacalne.

Czym jest ESG i dlaczego staje się ważne?

ESG – skrót od Environmental, Social, Governance – to sposób oceny przedsiębiorstwa pod kątem jego wpływu na środowisko, społeczeństwo i jakość zarządzania. Raportowanie ESG obejmuje publikowanie danych i opisów działań pozafinansowych, które pokazują długoterminową wartość firmy oraz jej oddziaływanie na otoczenie. O ile w sprawozdaniach finansowych przedsiębiorstwa w sposób transparentny pokazują swoją kondycję finansową, to raportowanie ESG ma umożliwiać ich weryfikację pod kątem wskazanych trzech aspektów. W praktyce docelowo kluczowe staje się budowanie transparentności wobec interesariuszy: inwestorów, klientów, pracowników czy lokalnych społeczności.

Trend ten jest napędzany zarówno przez rosnące oczekiwania konsumentów i inwestorów, jak i zmiany w prawie, które są związane z dążeniem do realizacji Porozumień Paryskich nakreślonych przez ONZ i dążeniem do neutralności klimatycznej, która jest celem UE do 2050 roku. Pomimo zawirowań na globalnej scenie polityczno-gospodarczej priorytety pozostają niezmienione, a biznes, chcąc utrzymać dostęp do kapitału, nie może przechodzić obojętnie wobec tych celów.

Polski kontekst prawny i mechanizm „stop-the-clock”

Pakiet Omnibus

26 lutego 2025 roku był sądnym dniem dla całej ekosystemu ESG w Europie. Komisja Europejska zaprezentowała tego dnia Pakiet Omnibus, którego najważniejszym celem było ułatwienie raportowania i wstrzymanie obowiązku dla większości podmiotów w Polsce i Europie. Jest to ponad 80% przedsiębiorstw, które byłyby zobligowane do raportowania.

Pakiet Omnibus wprowadza podejście „mniej, ale mądrzej” – koncentruje się na dużych graczach, a mniejsze podmioty dostają więcej czasu i elastyczności. Po pierwsze, utrzymanie obowiązkowego raportowania wyłącznie dla firm zatrudniających ponad 1 000 osób oznacza, że większość MŚP odetchnie z ulgą, ale jednocześnie jasno mówi: to duzi liderzy rynkowi pociągają za sznur ESG. Po drugie, odroczenie o dwa lata obowiązku sprawozdawczego dla dużych MŚP (zarówno notowanych, jak i nienotowanych, lecz przekraczających próg 1 000 pracowników) to dodatkowy bufor – czas na przygotowanie procesów i systemów raportowania.

Standardy ESRS

Kluczowa jest także rewizja samych standardów ESRS: uproszczenie punktów danych ma ułatwić firmom zebranie i przetworzenie informacji, bez niepotrzebnego nakładu biurokracji. Audyt pozostaje na poziomie „limited assurance”, co oznacza weryfikację, ale bez pełnego obciążenia kosztami „hard audit”.

Standard VSME dla mniejszych firm

Ważnym, zakładanym elementem jest też wprowadzenie dobrowolnego standardu VSME dla firm poniżej 1 000 pracowników — gdyby anty-ESG miał maskować brak strategicznego podejścia, to opcja VSME jest dowodem, że temat wciąż może służyć jako przewaga konkurencyjna, nie tylko kolejna lista punktów do odhaczenia. Warto także zauważyć, że ograniczenie zakresu danych z łańcucha dostaw to ukłon w stronę tych, którzy obawiają się zbytniego rozprzestrzenienia wymagań. Podsumowując: pakiet Omnibus balansuje między potrzebą ułatwień a utrzymaniem przyzwoitego poziomu transparentności – pokazuje, że ESG może być narzędziem wspierającym rozwój, a nie kolejnym ciężarem.

Raportowanie ESG – kontekst polski

W Polsce formalnym potwierdzeniem przesunięcia obowiązków raportowania ESG jest opublikowana 29 lipca 2025 r. w Dzienniku Ustaw ustawa wdrażająca dyrektywę „stop-the-clock”. Ustawa ta daje firmom, które miały rozpocząć raportowanie w latach 2026 i 2027, dodatkowe dwa lata na przygotowanie. W praktyce oznacza to, że dla tzw. „fali 2 i 3” – czyli dużych przedsiębiorstw nienotowanych na giełdzie oraz notowanych MŚP – obowiązek raportowania został przesunięty odpowiednio na 2028 i 2029 rok. Nie jest to jednak zaproszenie do wstrzymania wszystkich prac związanych z ESG. „Duzi” nadal będą się sprawozdawać i mogą prosić swoich mniejszych partnerów o dostarczenie danych.

Wymogi LCA i dyrektywa EUDR – nowe wyzwania na osi ESG

O ile zmniejszają się lub opóźniają wymogi związane z raportowaniem ESG, to zasadnicze kierunki pozostają bez zmian i szereg rozwiązań prawnych wymusza na firmach raportowanie w obszarze zrównoważonego rozwoju.

Wymogi LCA

Przykładem są wymogi LCA – Life Cycle Assessment.To nie tylko kolejny skrót, ale narzędzie pozwalające firmom ocenić rzeczywisty wpływ ich produktów i usług na środowisko na wszystkich etapach – od pozyskania surowców, przez produkcję, aż po utylizację czy recykling. Dla branż takich jak budowlana czy rolno-spożywcza LCA staje się coraz bardziej istotne w kontekście wymagań klientów oraz regulacji. To m.in. wymóg śledzenia łańcucha dostaw, zakaz planowanej starości, czy konieczność weryfikacji dostawców przez platformy cyfrowe.

Dyrektywa EUDR

Na pograniczu ESG i prawa pojawiła się też dyrektywa EUDR (European Union Deforestation Regulation), która odcisnęła piętno na całej branży drzewnej i pokrewnych sektorach, łącząc ochronę klimatu z prawem do zrównoważonej produkcji. Jej pierwsze poważne skutki będą odczuwalne już w 2025 roku. Nakłada ona obowiązek należytej staranności, czyli konieczność wdrożenia systemu zbierania i analizowania informacji o pochodzeniu produktów, w tym geolokalizacji działek, historii deforestacji oraz legalności produkcji. Nakłada także zakaz wprowadzania na rynek UE towarów pochodzących z terenów niedawno wylesionych (po 31 grudnia 2020 roku) lub przyczyniających się do degradacji lasów.

Choć „stop the clock” przesunął obowiązki raportowe, Unia Europejska nie zeszła z drogi do neutralności klimatycznej, a Zielony Ład pozostaje fundamentem transformacji (formalnie nie jest to zamknięty rozdział) – co oznacza, że firmy muszą się przygotować na rygorystyczne kontrole pochodzenia surowca i odpowiedzialność na każdym etapie łańcucha wartości.

Dlaczego nadal warto inwestować w ESG? Przykłady z branż

Na podstawie dotychczasowych doświadczeń – m.in. w branży rolno-spożywczej i budowlanej – widać wyraźnie, że wymogi ESG wykraczają poza same regulacje prawne. W sektorze spożywczym największe sieci handlowe już dziś oczekują od dostawców danych ESG, bez których trudno trafić na sklepowe półki, nawet oferując najlepsze produkty. Podobnie w budownictwie, gdzie certyfikaty takie jak BREEAM czy raporty emisji GHG stały się przepustką do kluczowych przetargów.

Inwestowanie w ESG to nie chwilowa moda, ale konieczność biznesowa — zwłaszcza że duzi gracze coraz częściej stosują model „nie kupię, jeśli nie pokażesz”, zamieniając to w najskuteczniejszy sposób selekcji partnerów.

Zaufaj ekspertom ECDF i przekształć wymogi ESG w realną korzyść

Niezależnie od ewolucji regulacji i uproszczeń w raportowaniu ESG, warto konsekwentnie budować strategię zrównoważonego rozwoju i transparentnego raportowania. Wdrażanie ESG staje się warunkiem pozyskania finansowania, partnerów, a niekiedy wręcz utrzymania się w łańcuchu dostaw. ECDF oferuje wsparcie zarówno w analizie, wdrożeniu jak i raportowaniu ESG – pomagając firmom nie tylko spełnić obowiązki, ale przede wszystkim budować przewagę konkurencyjną w nowej rzeczywistości regulacyjnej.

Dzisiaj, dzięki zmianom w prawie i oparciu raportowania o uproszczony standard, raportowanie ESG jest dostępne także dla mniejszych podmiotów i nie wymaga ponoszenia gigantycznych kosztów.

Skontaktuj się z ekspertami ECDF – wspólnie przejdźmy drogę transformacji biznesowej.

Autor

Sławomir Labak

Konsultant ESG | Menadżer Innowacji