Polish
English
Ukrainian
W związku z procesem zakończenia wydobycia węgla polskie regiony węglowe stoją obecnie przed wyzwaniem społecznej, gospodarczej i środowiskowej transformacji. Wsparcie z nowego instrumentu Polityki Spójności UE – Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST) – pomoże złagodzić negatywne skutki tego procesu. Część środków funduszu dedykowana jest na wsparcie przedsiębiorstw należących do sektora MŚP. Start konkursów już niebawem!
Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji
Aby złagodzić skutki procesu transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu w nowym budżecie unijnym został wprowadzony Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji. Jest to zestaw narzędzi finansowych, które mają udzielać wsparcia regionom górniczym o największej intensywności emisji oraz regionów, w których najwięcej osób pracuje w sektorze paliw kopalnych. Składa się on z trzech filarów: Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST), Gwarancji budżetowej InvestEU oraz Instrumentu pożyczkowego na rzecz sektora publicznego (IPSP). Dla przedsiębiorców najatrakcyjniejszym narzędziem będzie Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, którego celem jest łagodzenie skutków podjętych już działań transformacyjnych w regionach węglowych tj. skutków wpływających na społeczeństwo, zatrudnienie, gospodarkę i środowisko.
Regiony węglowe w Polsce objęte Funduszem Sprawiedliwej Transformacji (FST)
Warunkiem możliwości otrzymania środków z FST było opracowanie przez poszczególne regiony węglowe terytorialnych planów sprawiedliwej transformacji. Plany te obejmują okres do 2030 r. i wskazują najbardziej dotknięte skutkami transformacji obszary, które powinny otrzymać największe wsparcie. W planach określono także najlepsze sposoby łagodzenia wynikających z transformacji problemów społecznych, gospodarczych i środowiskowych. Wiceprzewodniczący Wykonawczy KE Frans Timmermans 5 grudnia 2022 roku poinformował o zatwierdzeniu przez Komisję Europejską pięciu planów sprawiedliwej transformacji dla Polski. W Polsce wsparcie obejmie następujące obszary:
- województwo wielkopolskie (Wielkopolska Wschodnia): podregion koniński;
- województwo śląskie: podregion katowicki, tyski, bielski, rybnicki, gliwicki, bytomski, sosnowiecki;
- województwo dolnośląskie: podregion wałbrzyski;
- województwo małopolskie (Małopolska Zachodnia): powiaty wadowicki, oświęcimski, olkuski oraz chrzanowski;
- województwo łódzkie: region bełchatowski.
Najwięcej środków w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji otrzymał region śląski (2,22 mld euro), następnie wałbrzyski w województwie dolnośląskim z kwotą 581,5 mln euro oraz Wielkopolska Wschodnia – 415 mln euro. Alokacje te będą przeznaczone zarówno na inwestycje jednostek samorządu terytorialnego (JST), jak i dla przedsiębiorców (MŚP). Udział procentowy dofinansowania zależeć będzie od stopnia rozwoju regionu. Będzie to 50% dla regionów lepiej rozwiniętych, 70% dla regionów w okresie przejściowym i 85% dla słabiej rozwiniętych. Tym samym przykładowo w województwie śląskim będzie to 85%, a na Dolnym Śląsku i w Wielkopolsce – 70%.
Możliwości dofinansowania projektów MŚP
Znaczna część środków w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji (FST) przeznaczona zostanie na wsparcie MŚP. Środki z FST będą przyznawane tylko i wyłącznie w formie bezzwrotnych dotacji, co jest niezwykle atrakcyjne dla przedsiębiorców. W najbliższych latach bowiem projekty dla tej grupy Beneficjentów będą w większości finansowane w formie wsparcia zwrotnego – pożyczki lub pożyczki z częściowym umorzeniem.
Fundusz Sprawiedliwej Transformacji jest częścią regionalnych programów na lata 2021-2027 poszczególnych województw. O wsparcie będą mogli ubiegać się wszyscy przedsiębiorcy z sektora MŚP prowadzący działalność we wskazanych subregionach. We wszystkich wybranych obszarach dofinansowanie będzie można otrzymać na projekty związane m.in. z:
- inwestycjami w zakresie podnoszenia konkurencyjności, wprowadzenia nowych/ulepszonych neutralnych dla środowiska produktów czy dywersyfikacji działalności;
- internacjonalizacją i cyfryzacją działalności przedsiębiorstw (w niektórych regionach jako element uzupełniający do projektów);
- poprawą efektywności energetycznej;
- inwestycjami w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym – GOZ;
- przeprowadzeniem prac B+R oraz z zakresu komercjalizacji wyników prac B+R;
- infrastrukturą B+R.
Przewidywany start pierwszych konkursów z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji w Wielkopolsce oraz na Dolnym i Górnym Śląsku to już II kwartał 2023 roku.
Dotacje dla przedsiębiorców z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji – podsumowanie
Fundusz Sprawiedliwej Transformacji jest bardzo interesującym instrumentem wsparcia nie tylko dla samorządów terytorialnych i lokalnych społeczności, ale również dla przedsiębiorców z sektora MŚP. Wsparcie dotacyjne w regionalnych programach operacyjnych w perspektywie 2021-2027 będzie mocno ograniczone, większość przedsięwzięć inwestycyjnych wspierana będzie wyłącznie za pomocą preferencyjnych pożyczek. Konkursy w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji stanowić będą wyjątek od tej reguły – formą finansowania będą bezzwrotne dotacje. FST to z pewnością ciekawa i atrakcyjna dla polskich firm alternatywa dla programów krajowych czy innych naborów z programów regionalnych. Wszystkich zainteresowanych pozyskaniem dofinansowania w ramach naborów z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji zapraszamy do kontaktu pod adresem dotacje@ecdf.pl.
Autor
Urszula Małecka
Starsza Specjalistka ds. funduszy UE
